JOSÉ LUIS GÓMEZ

martes, 20 de noviembre de 2012

A xestión da crise é como a do Prestige - José Luis Gómez

Agora que se celebra o xuízo polo Prestige, dez anos logo daquela tremenda catástrofe, un experimentado mariño mercante dixo que se lle poden dar moitas voltas ás cousas pero que cando a alguén se lle rompe unha botella de aceite na cociña non se vai con ela ao salón, senón que procura depositala inmediatamente no lavadoiro, para minimizar os danos. Do mesmo xeito, razoa que se levasen o Prestige a unha praia, esta resultaría moi danada pero non todas as costas de Galicia e doutras comunidades de España, e ata de Francia e Portugal. O seu razoamento non se detén aí, ao concluír coa impresión de que o país xestiónase agora igual que se xestionou a crise do Prestige, casualmente co mesmo protagonista á fronte: Mariano Rajoy. E cal sería a praia no caso da crise? Todo parece indicar que sería o rescate ou a saída do euro, xa que a solución alternativa -unha axuda alemá- parece pouco probable, aínda que talvez non haxa que descartala no último segundo. "É intentando o imposible -escribiu o novelista francés Henri Barbuse- como se realiza o posible".

Di un importante economista xermano, que coñece ben España, que nesta saída da crise tampouco hai que esquecer que o euro é a moeda de Alemaña e que esta, máis tarde ou máis cedo, ten que asumir a defensa da súa propia moeda, á que non pode deixar caer. Pero o problema, para España, é que unha saída polas alturas pode chegarlle xa tarde. A súa economía precisa diñeiro xa e tropeza con que Alemaña non acepta darlle á máquina dos billetes, como fai EE UU, porque Berlín non quere asumir a inflación resultante. O Goberno de Merkel, que a finais do ano que vén ten eleccións, nin sequera abandera políticas de crecemento na súa propia casa, de forma que puidese contribuír a tirar de países como España. Tan pouco marxe hai que a economía da zona euro entrou en recesión no terceiro trimestre de 2012, mentres que o conxunto dos Vinte e sete apenas crece. Pero algo ten que pasar. O mundo non se vai a afundir aos pés de España. E se se quere saír desta, pódese. Bastaría que os países triplo A (Alemaña, Finlandia, Holanda e Austria) asumisen que os que están ao bordo do precipicio financeiro (Italia, España, Portugal e Grecia) tamén son Europa, porque só os poderosos poden ser xenerosos.

A semana pasada o país foise á folga. Pouco importa se foi un pouco máis ou un pouco menos que outras veces. A xente saíu á rúa en busca de solucións. Hai desesperación. Moita. Cada vez máis. Segundo o Premio Nobel Paul Krugman, "os manifestantes teñen razón". Os cidadáns de Grecia e España protestan contra uns sacrificios que só pospón o inevitable. O tamén profesor de Princeton cre que impor máis austeridade "non vai servir de nada". E os primeiros datos aválanlle: a pesar dos recortes torpemente aplicados en sanidade, educación e infraestruturas, o déficit non descende. Estas protestas son só o principio, como tamén contei en La Región. Os sociólogos explican que o "silencio das vítimas" acabarase en breve. As sociedades poden resistir depreciacións internas sempre que vexan un horizonte de saída; pola contra, o balbordo está asegurado, prognostica o analista Claudi Pérez. E poida que non lle falte razón. Algo así pasou co Prestige por non arrastralo cara a unha praia.

viernes, 16 de noviembre de 2012

A saída para os desafiuzamentos é evitar os despedimentos - José Luis Gómez

José Luis Gómez

O problema social e económico dos desafiuzamentos está que arde. Decenas de persoas, entre elas o lehendakari, deron o seu último adeus á muller de Barakaldo que preferiu suicidarse antes de ser desafiuzada; os xuíces encabezaron a loita contra a lexislación hipotecaria e aliáronse para paliar os efectos da crise nos máis débiles, ata o punto de aplicar fórmulas extraordinarias para aliviar os abusos de bancos, e o Goberno decidiu, tras negociar co PSOE, que as familias pobres e con bebés poderán evitar o desafiuzamento durante dous anos, para o que aprobou un decreto lei de urxencia que fixa o limiar de renda para evitar o desaloxo en 19.200 euros, e inclúe outros colectivos vulnerables. Pero o Executivo descarta a dación en pago, establecer un límite para os intereses de demora e unha reforma da lei hipotecaria.

Pero agora que Mariano Rajoy quere paralizar e deixar en suspenso os desafiuzamentos ás familias máis vulnerables, para impedir que os bancos recuperen as garantías e o diñeiro prestado, non estaría mal recordar a verdadeira orixe do problema: os despedimentos e os eres. Xa que logo, a solución definitiva non é facer un decreto, senón evitar que moitas persoas perdan a súa casa porque alguén previamente despediunas e non teñen ingresos para afrontar o pago da súa hipoteca, xa que, loxicamente, primeiro está a necesidade para comer e logo a de pagar a hipoteca.

O asunto é certamente complexo e denota a debilidade do propio mercado hipotecario español, xa que na inmensa maioría dos casos de desafiuzamento, o propietario hipotecante non devolveu nin un 10% do que o banco lle prestara para comprar a casa, un claro síntoma da falta de recursos para afrontar operacións inmobiliarias de certo calado. Pero iso non debe impedir que, efectivamente, se póida superar por unha vía de urxencia o problemón dos desafiuzamentos. De feito, hai bancos que xa converten posibles desafiuzamentos en dación de pago e aluguer social para que as familias afectadas continúen nas súas vivendas, porque os bancos tampouco teñen moito interese en adquirir máis activos que logo terán que malvender. Pero o dito: o mellor camiño para suprimir os desafiuzamentos é evitar os despedimentos.

 

martes, 30 de octubre de 2012

En cinco anos, tres millóns de empregos menos. - José Luis Gómez

José Luis Gómez

Arredor da crise, a recesión e a recuperación -tamén o emprego-, hai unha frase que se atribúe ao ex presidente de Estados Unidos Ronald Reagan. Resulta que cando en 1980 pelexaba pola Casa Branca contra o ex presidente demócrata Jimmy Carter, pronunciou un discurso onde dixo: "Sabemos que hai crise cando o noso veciño perde o seu emprego. Recesión, cando nós perdemos o noso emprego. E a recuperación producirase cando Carter perda o seu emprego...". Probablemente será necesario que moitos 'carters' perdan o seu emprego para que as augas volvan á súa canle en España, onde o paro xa superou o 25% por primeira vez na historia, segundo a Enquisa de Poboación Activa (EPA) do terceiro trimestre de 2012, o principal indicador do mercado do traballo.

A EPA salgue cada tres meses -outra cousa é o paro rexistrado, que vai mes a mes- e nos últimos anos só dá malas noticias. Tanto, que bate marcas e fai historia: por primeira vez, un de cada catro españois en condicións de traballar non poden facelo, en total, 5.778.100 persoas. Outros datos relevantes da EPA non son menos desoladores: hai 1,7 millóns de fogares onde ninguén traballa e nalgunhas comunidades autónomas o paro supera o 35%. Tamén hai outra marca: a maior caída de emprego indefinido nun só trimestre, un sinal claro de que a reforma laboral non funciona.

Caben moitas preguntas ante este drama -"dentro de España dan ganas de chorar, todo son penas", dixo o Rei, de visita na India-, pero talvez hai dúas máis fundamentais: unha, por que chegamos a esta situación, e dúas, cando e como imos saír desta. Chegouse a esta marca histórica de paro pola caída da actividade económica, resultado das crise financeira e inmobiliaria. E sairase desta cando a economía volva crecer, cousa que agora non fai, senón todo o contrario, e se é máis dun 2% ao ano, mellor, porque así se sairá antes. O cando, a data xusta, é difícil concretala, pero de entrada xa pode descartarse o que queda de 2012 e 2013, exercicios nos que o paro seguirá aumentando, ata superar probablemente o 26%. Como tamén escribín no diario La Región, poida que tamén 2014 sexa aínda un ano duro. Polo menos se do que se trata é de crear emprego neto. Non é unha opinión gratuíta: é o resultado de aplicar ao mundo do traballo as previsións de crecemento económico, que a curto prazo non haberá. Como escribiu Marie von Ebner, "cando chega o tempo en que se podería, pasou no que se puido."

O PIB pode contraerse entre o -0,5% que prevé o Goberno e o -1,5% do informe de Funcas baseado nas previsións de 19 centros de análise económica. No medio quedaría o -1,3% avanzado polo FMI. Estas porcentaxes macroeconómicos teñen tradución na vida da xente, dominada pola deterioración das condicións de vida, cuantificadas na enquisa do INE e o aumento do desemprego que acredita a EPA. Parece evidente que na España de Rajoy se algo debería preocupar -de verdade- é o paro. Para ter máis perspectiva do asunto pode considerarse que fronte aos 20,3 millóns de persoas que tiñan traballo en 2007, en 2012 só quedaban 17,3 millóns empregadas, de modo que cada cotizante sostén a 2,72 persoas, incluído el mesmo. Un saldo de tres millóns de persoas máis no paro en menos de cinco anos. Son situacións que non poderán remediarse dun día para outro, pero canto máis se tarde en reaccionar, con políticas de estímulo, peor será. Para todos.

 

miércoles, 18 de julio de 2012

Europa: retorno de los nacionalismos - José Luís Martín Palacín

Un íntimo amigo, pesimista él, considera que –un siglo después de su primer intento– Alemania ganará, por fin, la tercera guerra europea. Será la “guerra del euro”, o la guerra de la falsa unión monetaria. La guerra del imperialismo financiero.

El Mercado Común Europeo surgió de una dinámica por la que Europa pretendía hacer frente, a partir de la cooperación económica, a los estragos causados por la guerra, superando los efectos perniciosos de los nacionalismos. La filosofía de la UE pretende, precisamente, consagrar esa superación en una fórmula institucional – todavía imperfecta- que supone algo más que una federación de países miembros.

Pero como efecto de la crisis financiera se está creando, en el seno de la Zona Euro, una especie de “Liga Norte” que antepone el nacionalismo a la propia concepción de Europa. La férrea e inflexible postura alemana sobre las medidas para afrontar la crisis, así como las manifestaciones de los gobiernos de Holanda y  Finlandia, lo atestiguan. Un nacionalismo que pasa por encima de la propia concepción que sobre la Sociedad y Europa puedan tener las diferentes ideologías. Las socialdemocracias alemana y finlandesa respaldan esa posición sin ruborizarse por su desmarque de los postulados de la izquierda.

No hace falta recordar la historia del último siglo europeo (da cierto repelús hacer comparaciones y concitar nefastos reflejos del pasado) para comprender que en épocas de incertidumbre, el miedo agarrota e individualiza las conciencias, y el sálvese quien pueda conduce a los egoísmos nacionalistas. Y la crisis financiera, afrontada por dirigentes políticos mediocres, está llevando a los miembros de la UE hasta el borde del abismo del pánico: ese nefasto consejero que hace que la UE, en lugar de avanzar en sus planteamientos comunes, titubee, se repliegue y busque soluciones imposibles, tal vez a sabiendas de que lo son.

Hay un mito que confunde la claridad sobre la realidad europea: aquí no hay ningún país que aporte proporcionalmente a la UE más que los demás, de acuerdo con las reglas establecidas y aceptadas por el proyecto institucional común. Alemania y cualquiera de los restantes países aportan lo que les corresponde, en función de los tratados libremente asumidos por los Estados y sus ciudadanos. Por ello no puede existir la máxima de que “el que paga manda”. Tampoco sirve el mito de la cigarra y la hormiga entre Norte y Sur. Sin ir más lejos, Alemania durante varios años ha incumplido los límites del déficit pactado en Maastricht, mientras España los mantenía y daba incluso superávit. Y en 2005 la UE hubo de adoptar decisiones de flexibilidad, considerando condiciones extraordinarias entre las que se contaba explícitamente la “reunificación de Alemania”.

España comienza a sobrepasar los límites del déficit, precisamente cuando ha de afrontar la crisis financiera, que podría ser legítimamente considerada como una condición extraordinaria, dados los efectos del paro producido por la burbuja inmobiliario-financiera. La deuda española y su déficit comienzan a ascender a partir de las medidas rígidas impuestas por el Consejo de la Eurozona. Medidas objetivamente erróneas: porque dan el mismo tratamiento a situaciones desiguales; paralizan los sectores productivos, obligan a los Estados a avalar las deudas de los bancos nacionales –¡en un contexto de libertad comercial y financiera!-. Y porque no ejerce de hecho la Unión Monetaria, mientras impide a sus Estados miembros actuar al margen de esa supuesta Unión. Mientras el precio de la deuda pública sea diferente según los países, no existe unidad monetaria ni financiera. La crisis ha puesto de manifiesto que Europa aún no existe aunque impone sus imperativos. Que está a medio camino, y deja inermes a los Estados que más duramente soportan los embates de la  especulación. Precisamente –en el caso de España- los que con más ahínco han tratado de cumplir las rigurosas medidas que les han llevado a la recesión: recordemos aquél “cueste lo que cueste”. Como a sabiendas de que la propia lucha por la subsistencia es la mejor garantía de que se pagará la deuda, y de que lo hará aunque el precio llegue al límite.

El Consejo de la Eurozona no ha permitido que el Euro se defienda en común, a través de los instrumentos comunes: hoy es el día en que no se quiere ni oír hablar de eurobonos, por ejemplo. Y aunque ha tomado aparentemente la decisión de que los bancos afronten sus propios créditos con el apoyo del BCE, tres semanas después se está imponiendo despiadadamente lo contrario. O posponiendo a “reformas de larga duración”. Cuando España, por ejemplo, en dos semanas llegó a cambiar su propia Constitución Soberana, por presiones del mismo Consejo.

Europa no podría digerir que España saliera del euro. Alemania lo sabe, y conoce perfectamente que semejante quiebra pondría a su propia banca en zozobra extrema: más del 20% de la deuda de los bancos españoles es con bancos alemanes. Por eso quiere extremar las garantías, y hacer que sea el Estado quien avale la deuda de los
bancos. Pero sin incrementar el déficit ni la deuda: es decir, con asfixia y recesión; y a costa del Estado del Bienestar. El cual, por cierto, es víctima de otro mito, ya que España gasta, por ejemplo en Sanidad, menos que la media europea en relación con el PIB.

Ahí se manifiesta el pernicioso nacionalismo: cuando alguien antepone los intereses de país por encima de los propios intereses comunes. Y Alemania lo está haciendo. Por un lado, trata de blindar los beneficios de sus bancos, aunque sea en detrimento de la Economía del resto de Europa. Impidiendo medidas comunes, o retardando al máximo su aplicación. Se trata de ganar tiempo para “hacer caja” y reducir su exposición a la deuda. Por cierto: cualquier banco –incluidos los alemanes- ha de ser responsable de su riesgo cuando otorga un crédito, y ha de afrontar las  consecuencia, sin obligar a que la deuda soberana de los Estados tenga que respaldar sus riesgos.¿No es ésa la regla del juego capitalista? Y si las instituciones españolas tenían la obligación de supervisar a los bancos “propios”, las instituciones alemanas tenían la misma obligación hacia los suyos. Por lo cual, si el Estado español ha de responder, en la misma medida ha de responder el alemán.

Esperemos que Merkel no pueda ganar esta tercera guerra europea. Porque quien terminará desapareciendo será una Europa ya bastante desgarrada por los efectos de no haber sabido afrontar con planteamientos comunes la crisis financiera. El problema es que, con las últimas medidas de pánico, Mariano Rajoy ha aceptado sumisamente la tesis impuesta por el nacionalismo de la Liga Norte, y ha dejado vía libre para una ocupación financiera, económica y política en toda regla. Ocupación no de Europa, sino de unos nacionalismos que están utilizando a Europa y a sus instituciones en beneficio de sectores financieros nacionales. Porque nadie ha dicho, por supuesto, que esa liquidez que se va a inyectar a la banca española (al 3% y con el aval masoquista de los ciudadanos) se vaya a destinar a dar créditos al sector productivo. Porque va a ir directamente al pago de su deuda externa. Nacionalismo ramplón y “de caja” de la señora Merkel.

 

lunes, 6 de agosto de 2012

Aquí pode pasar de todo - José Luis Gómez

Mario Draghi

O profesor Antón Costas resumiu os grandes problemas de España en poucas palabras. O primeiro problema é o elevado endebedamento, cuxa causa inicial foi máis o sector privado que o sector público; o segundo, o sobrecusto ou prima de risco que o Tesouro español está pagando para financiar ese endebedamento nos mercados privados de capitais, e o terceiro, a débil competitividade de España no mundo. A combinación de todos eses males é o que limita a capacidade de crecer e, xa que logo, de crear emprego, que é o que lle preocupa á xente.

Mellorar a competitividade depende dos españois, pero as demais cousas non só dos españois: tamén da eurozona, é dicir, de Alemaña, que controla o Banco Central Europeo coma se fose seu. Dito doutro xeito: hai unha parte da prima de risco que corresponde a España e outra ao conxunto da eurozona, polas propias debilidades do euro. Se o BCE asumise isto debería aliviar o financiamento de España, cuxa economía en recesión non pode soportar durante moito tempo custos financeiros do 6-7%. Pero, de momento, resístese a facelo e cando fala de botar unha man parece máis ben unha man ao pescozo do moribundo. En palabras do presidente do BCE, Mario Draghi, a España agárdalle unha condicionalidad "estrita e efectiva", que se suma á asociada á liña de crédito de ata 100.000 millóns para sanear e recapitalizar o sistema financeiro. Traducido: máis axuste e, en consecuencia, máis recesión. Pero por aí non se chega a ningunha parte, por moito que haxa un segundo rescate.

Ante esa tesitura, o Goberno de Rajoy debe escoller entre máis sacrificios dos seus cidadáns para seguir no euro ou saír do euro. Para o primeiro apenas hai marxe -a laranxa está tan espremida que solta pouco zume- e do segundo ninguén quere falar, temendo consecuencias terribles en termos de empobrecimento xeral de España, froito do que sería unha depreciación sen precedentes. Solución? Alemaña. Crave a favor? EE UU e o FMI. E non por solidariedade con España, senón polo seu propio interese: a eurozona está adentrándose nunha nova recesión que ameaza á economía de EE UU, onde Obama ten pronto eleccións. Botarlle unha man a España e a Italia ten un prezo, pero aínda sendo alto pode ser inferior ao de contaminar a eurozona e EE UU, cuxa interdependencia é moi grande. O dito: aquí pode pasar aínda de todo. Irémolo vendo.

domingo, 5 de agosto de 2012

O axuste sen incentivos chámase máis recesión - José Luis Gómez

José Luis Gómez

Inmerso nun aluvión de críticas, nos medios e nas redes sociais, pola súa política de axustes, o presidente Rajoy decidiu comparecer ante os xornalistas, pouco antes de saír cara a Galicia para relaxarse un pouco. Sen as reformas, intervirían España, dixera o xefe do Goberno en xuño, o día que arrincaba o Mundial, cando evitou falar de rescate, a diferenza da prensa internacional. Pero poucas semanas despois o rescate volve estar encima da súa mesa. Distinto dos de Grecia, Portugal e Irlanda, pero rescate ao fin. A razón non é outra que os problemas de España para financiarse no mercado a un tipo de interese razoable, que a súa economía poida pagar. En definitiva, España como país rescatado deberá demostrar que cumpre a machada a política fiscal que se lle aconsella' desde Bruxelas e que polo menos nas súas grandes liñas parece resumirse neses 102.000 millóns de axuste programado de aquí a 2014. Se Rajoy fai os deberes ao gusto de Merkel -prognostícase en La Región-, Draghi abrirá a billa do diñeiro, como xa parecen estar descontando os mercados. Pola contra, habería que ir pensado en saír do euro, algo que case ninguén quere en España.

Rajoy arrincou ben na súa conferencia de prensa do venres, ata foi didáctico e claro; enredouse a metade de camiño, poida que en parte á mantenta; na quenda de preguntas mareou a perdiz, para recoñecer ao seu xeito que haberá un segundo rescate, e finalmente foise sen comentar unha palabra do plan de axuste dos 102.000 millóns ata 2014, o cal cando menos resulta sorprendente.

Cen mil millóns é o 10% do PIB, unha cifra que require non só unha conferencia de prensa, senón varias conferencias de presidentes, se é que o Goberno pretende realmente sacar adiante semellante proposta de aforro. Só, sen as autonomías, tampouco podería conseguilo, e menos aínda cun equipo de goberno que empeza a estar 'tocado'. Pero vaiamos por partes, partindo en grao sumo inmediato. Todo parece indicar que haberá un segundo rescate, á espera de coñecerse as condicións do BCE, e que só as pensións parecen estar a salvo do que poida pasar, que en calquera caso será grave. Todo o demais queda a expensas das esixencias de Bruxelas, que en pronunciamientos anteriores si deslizara o seu interese por alargar a idade de xubilación, unha cuestión que non debe pasar inadvertida, como informou El País. Por iso o Goberno prometeu a Bruxelas elevar a idade efectiva de xubilación e encargou a Facenda que endureza as prexubilacións.

As condicións sobre o probable segundo rescate estarán en función da credibilidade que Bruxelas e o BCE lle outorguen ao plan do orzamento bienal. E, de entrada, o plan non parece consistente, por falta de realismo e de concreción. Un botón de mostra: hai unha partida -nada menos que de case 20.000 millóns- que é tan xenérica como dicir que haberá unha reestruturación completa do sector público autonómico, que se irá deixando notar con maior intensidade en 2013 e 2014. Tamén custa crer a proxección do crecemento previsto para 2014, tras recesións tan profundas en 2012 e 2013, pero é verdade que iso dependerá precisamente de como se fagan axustes e, sobre todo, das súas políticas de acompañamento -léase incentivos-, das que nada se sabe. O que si se ve é que é tanto o que se pretende recortar e tan pouco o que se vai a ingresar, debido á recesión, que a redución do déficit seguirá facéndose durante anos a costa do Estado do benestar.

 

lunes, 30 de julio de 2012

España, unha 'autonomía' dun Estado federal en construción - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Sexa ou non certo, nunha franxa crecente da cidadanía vaise instalando a idea de que o PSOE xestionou mal o estalido da burbulla inmobiliaria e o seu propio desenvolvemento, que herdou dos tempos de Aznar, e de que o PP non sabe manexar unha economía en recesión. E ante a falta de alternativas, por moito que UPyD e EU se vaian abrindo paso, van collendo corpo a abstención ou a indiferenza pero tamén unha certa axitación social. Polo menos é o que se desprende, en grandes liñas, do barómetro de verán de Metroscopia que publicou o diario El País, cuxo editorial respecto diso ofrece poucas dúbidas: "unha vítima desta crise podería ser a propia organización da democracia, se os dous grandes partidos, que se alternaron na maioría das institucións, quedasen deslexitimados aos ollos dos cidadáns".

Desde a esquerda do PSOE e ata na súa á máis radical pregúntanse por que determinados medios e intelectuais progresistas insisten tanto no pacto entre PP e PSOE, no canto de avogar por un pacto das esquerdas. Parten da base de que se a resposta ao desgaste do PP e ao estancamento PSOE é un consenso á grega, ambos os partidos seguirán multiplicando o seu desgaste. Por iso non falta quen rexeita frontalmente eventuais acordos entre os chamados líderes do desprestixio, tendo en conta que os cidadáns desaproban masivamente tanto ao conservador Rajoy (69%) como ao socialista Rubalcaba (76%). A solución, seica a única realista, é un gran pacto social e político -non só entre partidos-, de maneira que os custos da crise se repartan do mellor xeito posible, como sucedera nos xa históricos Pactos da Moncloa, que fixeron posible asentar a democracia no medio dunha crise económica. En calquera caso, o que parece evidente é que Rajoy ten difícil saír adiante en solitario -de feito, insinuouno el mesmo no Congreso-, a pesar da súa indiscutible maioría absoluta.

España, mentres tanto, profunda na súa nova condición de ser unha autonomía dun Estado federal que aínda non existe, a Unión Europea, pero que xa dá instrucións a través de Alemaña e dos seus delegados na Comisión Europea e no Banco Central Europeo. Incapaz de sanearse por si soa, a España de Rajoy precisa axuda para recuperar a súa economía e intentar producir a mellores prezos, para exportar máis e, en definitiva, mellorar a balanza por conta corrente. A súa única vantaxe talvez sexa agora mesmo que é o suficientemente grande como para que os seus socios non a deixen caer do todo, xa que con España tamén caería o euro, pero esa teoría tan estendida non deixa de ser un pobre consolo. De entrada, a saída probable oriéntase a que o BCE reactive a compra de débeda no mercado secundario e a que o novo fondo de rescate compre débeda no primario. O resultado previsible: un financiamento a custo máis baixo para España. Veremos.

 

miércoles, 11 de julio de 2012

Toca máis recesión antes de saír da crise - José Luis Gómez

José Luis Gómez

España parécese cada vez máis a unha comunidade autónoma dun Estado federal -a Unión Europea (UE)- que aínda non existe como tal, pero que leva trazas de existir, aínda que de inicio parta dun déficit democrático importante. Como quen paga manda, a UE quitou competencias ao Ministerio de Economía e colocou o Banco de España baixo a súa tutela, para poder controlar mellor o diñeiro que lle prestará aos bancos arruinados ou descapitalizados. De paso, Bruxelas fíxose coas rendas da política macroeconómica española, dominada por unha depreciación interna que, en síntese, require subir os impostos e baixar os salarios.

A iso débese que o presidente do Goberno anunciase no Congreso un paquete de duros axustes económicos, que comprende: elevar tres puntos o IVE xeral do 18 ao 21%, eliminar a paga extra de Nadal aos funcionarios para este mesmo ano e numerosos recortes adicionais ata alcanzar os 65.000 millóns de euros de aquí a 2014. Unhas restricións históricas que o líder do PSOE propón reconducir a un plan consensuado coa Oposición, os sindicatos e os empresarios.

Todo parece indicar que, tras estas novas medidas de axuste, España asómase a unha profunda recesión, que podería prolongarse ata mediados do ano que vén; é dicir, o PIB caerá este ano máis do previsto e seguirá caendo en 2013, en contra das previsións que viñan barallando. Xa o recoñece ata o presidente do Goberno. O horizonte da crise de 2008 amplíase; poida que ata completar un ciclo de polo menos dez anos.

España produce agora o mesmo que fai cinco anos pero destruíu uns tres millóns de empregos e ten que soster a dous millóns máis de persoas. A diferenza de España, outros países xa recuperaron o perdido na recesión. Que lle impide a España, de novo abocada a outra caída do PIB, seguir o ritmo de recuperación países como Alemaña ou Estados Unidos? Entre outras cousas, a falta de competitividade e a súa elevada débeda, sobre todo a privada, que se multiplicou por tres na década do 2000. De feito, o problema máis grave en España non é o déficit, nin a débeda pública: o é a débeda privada e o seu desequilibrio comercial e financeiro, porque todo o demais, incluído o paro e o déficit do Estado, é unha consecuencia da falta de actividade económica.

Semellante aumento do endebedamento de empresas e familias e, como resultado, dos bancos e as caixas tivo que ver coa abundancia de liquidez en pleno boom inmobiliario, o descenso dos tipos de interese e a escasa percepción do risco. Agora, volver á normalidade consumirá anos, probablemente uns cinco, polo que ata o 2015 ou 2016 non se alcanzará un nivel normal de débeda, coa repercusión negativa que iso ten en termos de investimento e de crecemento. En resumidas contas, antes de volver investir haberá que pagar o moito que se debe.

>Conclusión: sairá a España de Rajoy da crise? Si, pero vaino facer amodo, cunha taxa de desemprego elevada e unha paulatina redución salarial, salvo en sectores moi competitivos ou privilexiados. Como di o xornal El País, o que toca agora é terapia de choque europea para España.

Máis impostos e menos salarios - José Luis Gómez

O rescate da banca española si ten contrapartidas macroeconómicas, e por anticipado. De feito, o ministro de Facenda, Cristóbal Montoro, xa asumiu que o Goberno subirá o IVE. A este incremento fiscal 'impopular', sumarase un recorte do emprego público mediante o aumento das horas de traballo dos funcionarios. Son algunhas das medidas que esixe Bruxelas como contrapartida ao rescate bancario e á prórroga dun ano para cumprir o obxectivo de déficit público, de modo que España obterá un punto de déficit extra este ano: o 6,3% do Produto Interior Bruto (PIB), fronte a un 4,5% en 2013 e un 2,8% en 2014. Na capital comunitaria especúlase ata cunha nova reforma das pensións e máis recortes ás prestacións por desemprego. As dúbidas, inquietantes, pronto se despexarán.

A actual política europea conduce a España a unha penosa depreciación interna, que só se atenuará se cambian os criterios restritivos do Banco Central Europeo (BCE) e da propia Unión Europea (UE). O que non cabe é esperar milagres, por moito que empece a chegar este mesmo mes o rescate bancario. Todo parece indicar que, tras estas medidas, España asómase a unha profunda recesión, que podería prolongarse ata mediados do ano que vén; é dicir, o PIB caerá este ano máis do previsto e seguirá caendo en 2013, en contra das previsións. O horizonte da crise de 2008 amplíase, poida que dure ata completar un ciclo de polo menos dez anos.

No medio de tanto axuste orzamentario custa dicirlle á xente que, por riba, debe baixarse o soldo, pero se España segue no euro non haberá outra saída que esa para que o país recupere a súa competitividade. A teoría non é de ningún neoliberal. É do premio Nobel Paul Krugman, que a expón con toda a súa crueza no seu último libro "Acabade xa con esta crise". Sen marxe para devaluar, só queda a depreciación interna.

O presidente Mariano Rajoy pode ter razón cando explica que hai que facer deberes dentro, pero tamén sabe que sen Europa o país non sairá á boia. Dio tamén Krugman: a esencia do problema español -de onde provén todo o demais- é a necesidade de reaxustar os custos e os prezos. A burbulla inmobiliaria non só elevou os prezos dos inmobles para terminar facendo cachizas os balances dos bancos, senón que tamén provocou un considerable aumento de prezos e soldos en relación coas economías centrais de Europa, léase Alemaña e Francia. E se agora toca recortar prezos e salarios, hai que devaluar o país, a falta dunha moeda que poder devaluar, que é o que proporía Milton Friedman nun caso como este.

 

lunes, 30 de julio de 2012

España, unha 'autonomía' dun Estado federal en construción - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Sexa ou non certo, nunha franxa crecente da cidadanía vaise instalando a idea de que o PSOE xestionou mal o estalido da burbulla inmobiliaria e o seu propio desenvolvemento, que herdou dos tempos de Aznar, e de que o PP non sabe manexar unha economía en recesión. E ante a falta de alternativas, por moito que UPyD e EU se vaian abrindo paso, van collendo corpo a abstención ou a indiferenza pero tamén unha certa axitación social. Polo menos é o que se desprende, en grandes liñas, do barómetro de verán de Metroscopia que publicou o diario El País, cuxo editorial respecto diso ofrece poucas dúbidas: "unha vítima desta crise podería ser a propia organización da democracia, se os dous grandes partidos, que se alternaron na maioría das institucións, quedasen deslexitimados aos ollos dos cidadáns".

Desde a esquerda do PSOE e ata na súa á máis radical pregúntanse por que determinados medios e intelectuais progresistas insisten tanto no pacto entre PP e PSOE, no canto de avogar por un pacto das esquerdas. Parten da base de que se a resposta ao desgaste do PP e ao estancamento PSOE é un consenso á grega, ambos os partidos seguirán multiplicando o seu desgaste. Por iso non falta quen rexeita frontalmente eventuais acordos entre os chamados líderes do desprestixio, tendo en conta que os cidadáns desaproban masivamente tanto ao conservador Rajoy (69%) como ao socialista Rubalcaba (76%). A solución, seica a única realista, é un gran pacto social e político -non só entre partidos-, de maneira que os custos da crise se repartan do mellor xeito posible, como sucedera nos xa históricos Pactos da Moncloa, que fixeron posible asentar a democracia no medio dunha crise económica. En calquera caso, o que parece evidente é que Rajoy ten difícil saír adiante en solitario -de feito, insinuouno el mesmo no Congreso-, a pesar da súa indiscutible maioría absoluta.

España, mentres tanto, profunda na súa nova condición de ser unha autonomía dun Estado federal que aínda non existe, a Unión Europea, pero que xa dá instrucións a través de Alemaña e dos seus delegados na Comisión Europea e no Banco Central Europeo. Incapaz de sanearse por si soa, a España de Rajoy precisa axuda para recuperar a súa economía e intentar producir a mellores prezos, para exportar máis e, en definitiva, mellorar a balanza por conta corrente. A súa única vantaxe talvez sexa agora mesmo que é o suficientemente grande como para que os seus socios non a deixen caer do todo, xa que con España tamén caería o euro, pero esa teoría tan estendida non deixa de ser un pobre consolo. De entrada, a saída probable oriéntase a que o BCE reactive a compra de débeda no mercado secundario e a que o novo fondo de rescate compre débeda no primario. O resultado previsible: un financiamento a custo máis baixo para España. Veremos.

miércoles, 11 de julio de 2012

Toca máis recesión antes de saír da crise - José Luis Gómez

José Luis Gómez

España parécese cada vez máis a unha comunidade autónoma dun Estado federal -a Unión Europea (UE)- que aínda non existe como tal, pero que leva trazas de existir, aínda que de inicio parta dun déficit democrático importante. Como quen paga manda, a UE quitou competencias ao Ministerio de Economía e colocou o Banco de España baixo a súa tutela, para poder controlar mellor o diñeiro que lle prestará aos bancos arruinados ou descapitalizados. De paso, Bruxelas fíxose coas rendas da política macroeconómica española, dominada por unha depreciación interna que, en síntese, require subir os impostos e baixar os salarios.

A iso débese que o presidente do Goberno anunciase no Congreso un paquete de duros axustes económicos, que comprende: elevar tres puntos o IVE xeral do 18 ao 21%, eliminar a paga extra de Nadal aos funcionarios para este mesmo ano e numerosos recortes adicionais ata alcanzar os 65.000 millóns de euros de aquí a 2014. Unhas restricións históricas que o líder do PSOE propón reconducir a un plan consensuado coa Oposición, os sindicatos e os empresarios.

Todo parece indicar que, tras estas novas medidas de axuste, España asómase a unha profunda recesión, que podería prolongarse ata mediados do ano que vén; é dicir, o PIB caerá este ano máis do previsto e seguirá caendo en 2013, en contra das previsións que viñan barallando. Xa o recoñece ata o presidente do Goberno. O horizonte da crise de 2008 amplíase; poida que ata completar un ciclo de polo menos dez anos.

España produce agora o mesmo que fai cinco anos pero destruíu uns tres millóns de empregos e ten que soster a dous millóns máis de persoas. A diferenza de España, outros países xa recuperaron o perdido na recesión. Que lle impide a España, de novo abocada a outra caída do PIB, seguir o ritmo de recuperación países como Alemaña ou Estados Unidos? Entre outras cousas, a falta de competitividade e a súa elevada débeda, sobre todo a privada, que se multiplicou por tres na década do 2000. De feito, o problema máis grave en España non é o déficit, nin a débeda pública: o é a débeda privada e o seu desequilibrio comercial e financeiro, porque todo o demais, incluído o paro e o déficit do Estado, é unha consecuencia da falta de actividade económica.

Semellante aumento do endebedamento de empresas e familias e, como resultado, dos bancos e as caixas tivo que ver coa abundancia de liquidez en pleno boom inmobiliario, o descenso dos tipos de interese e a escasa percepción do risco. Agora, volver á normalidade consumirá anos, probablemente uns cinco, polo que ata o 2015 ou 2016 non se alcanzará un nivel normal de débeda, coa repercusión negativa que iso ten en termos de investimento e de crecemento. En resumidas contas, antes de volver investir haberá que pagar o moito que se debe.

>Conclusión: sairá a España de Rajoy da crise? Si, pero vaino facer amodo, cunha taxa de desemprego elevada e unha paulatina redución salarial, salvo en sectores moi competitivos ou privilexiados. Como di o xornal El País, o que toca agora é terapia de choque europea para España.

Máis impostos e menos salarios - José Luis Gómez

O rescate da banca española si ten contrapartidas macroeconómicas, e por anticipado. De feito, o ministro de Facenda, Cristóbal Montoro, xa asumiu que o Goberno subirá o IVE. A este incremento fiscal 'impopular', sumarase un recorte do emprego público mediante o aumento das horas de traballo dos funcionarios. Son algunhas das medidas que esixe Bruxelas como contrapartida ao rescate bancario e á prórroga dun ano para cumprir o obxectivo de déficit público, de modo que España obterá un punto de déficit extra este ano: o 6,3% do Produto Interior Bruto (PIB), fronte a un 4,5% en 2013 e un 2,8% en 2014. Na capital comunitaria especúlase ata cunha nova reforma das pensións e máis recortes ás prestacións por desemprego. As dúbidas, inquietantes, pronto se despexarán.

A actual política europea conduce a España a unha penosa depreciación interna, que só se atenuará se cambian os criterios restritivos do Banco Central Europeo (BCE) e da propia Unión Europea (UE). O que non cabe é esperar milagres, por moito que empece a chegar este mesmo mes o rescate bancario. Todo parece indicar que, tras estas medidas, España asómase a unha profunda recesión, que podería prolongarse ata mediados do ano que vén; é dicir, o PIB caerá este ano máis do previsto e seguirá caendo en 2013, en contra das previsións. O horizonte da crise de 2008 amplíase, poida que dure ata completar un ciclo de polo menos dez anos.

No medio de tanto axuste orzamentario custa dicirlle á xente que, por riba, debe baixarse o soldo, pero se España segue no euro non haberá outra saída que esa para que o país recupere a súa competitividade. A teoría non é de ningún neoliberal. É do premio Nobel Paul Krugman, que a expón con toda a súa crueza no seu último libro "Acabade xa con esta crise". Sen marxe para devaluar, só queda a depreciación interna.

O presidente Mariano Rajoy pode ter razón cando explica que hai que facer deberes dentro, pero tamén sabe que sen Europa o país non sairá á boia. Dio tamén Krugman: a esencia do problema español -de onde provén todo o demais- é a necesidade de reaxustar os custos e os prezos. A burbulla inmobiliaria non só elevou os prezos dos inmobles para terminar facendo cachizas os balances dos bancos, senón que tamén provocou un considerable aumento de prezos e soldos en relación coas economías centrais de Europa, léase Alemaña e Francia. E se agora toca recortar prezos e salarios, hai que devaluar o país, a falta dunha moeda que poder devaluar, que é o que proporía Milton Friedman nun caso como este.

lunes, 11 de junio de 2012

Rajoy, entre o rescate e a intervención - José Luis Gómez

José Luis Gómez

Inmerso nun aluvión de críticas, na prensa e nas redes sociais, por deixar que o seu ministro de Economía dese a cara o día do rescate bancario de España, o presidente Rajoy decidiu -ao fin- comparecer ante os medios, pouco antes de saír cara a Polonia para ver xogar a España ante Italia (1-1) na Eurocopa. Sen as reformas, intervirían España, veu a dicir o xefe do Goberno, que evitou falar de rescate, a diferenza da prensa internacional.

Convén ter visión de conxunto, alertou tamén Mariano Rajoy. E ten razón. Pero se o facemos, seguramente veremos máis cousas -de conxunto- das que el recoñece, o cal non quere dicir que non sexa certo gran parte do que di. Un exemplo: Rajoy aclarou que o rescate non afecta ao déficit e en teoría ten razón, pero si afecta á débeda e os intereses incidirán no déficit. Peor aínda: haberá inspeccións sobre a banca rescatada cuxos resultados é probable que deriven en novas medidas de axuste 'suxeridas' desde Bruxelas, como subir o IVE ou aplicar antes do previsto o adiamento da idade de xubilación, sen descartar retoques na reforma laboral. En definitiva, España como país rescatado deberá demostrar que cumpre a machada a política fiscal que se lle aconsella'.

Se a todo isto non se lle quere chamar rescate ou intervención -para situarnos, 100.000 millóns é case o importe anual das pensións en España e dúas veces a recadación por IVE- é polo estigma asociado a tales palabras nos tres países que precederon a España neste tipo de operacións: Grecia, Irlanda e Portugal. Pero a realidade é a que é. De feito, a persistencia dese círculo vicioso chamado bucle diabólico -o que mestura a vulnerabilidade da banca coa deterioración da débeda pública- exerce unha influencia daniña sobre o financiamento das empresas e, en definitiva, sobre o seu investimento e o emprego, como deduce o economista Emilio Ontiveros. E sen crecemento non hai traballo. Só máis pobreza, que é o que estamos vendo. Para que volva o crédito tamén fai falta unha actividade produtiva sa e un novo modelo económico alternativo ao ladrillo, que España aínda non ten. Ese é o verdadeiro problema de fondo, e de conxunto.

 

Bankia, un problema de Estado - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Accionistas de Facebook demandaron á compañía e aos bancos colocadores por entender que estes esconderon información crave sobre as previsións dun crecemento débil de devandita rede social antes da saída a Bolsa. Xa que logo, unha minucia á beira dos argumentos que poden manexar os accionistas de Bankia nunha eventual demanda, tras recoñecer a entidade que o seu estado patrimonial non era o reflectido nos seus propios libros.

Os afectados pola colocación de Bankia son máis de 400.000, que desembolsaron 3.092 millóns de euros. Moitos deles forman parte, á súa vez, da súa clientela, titular de dez millóns de contas. Os accionistas están pendentes agora de se hai investigación parlamentaria pero tamén de posibles querelas por estafa e apropiación indebida, xa que se non volven pór diñeiro na ampliación de capital quedarán case sen participación, tras perder xa a metade do que investiron, créndose as contas de Bankia.

Hai datos que dan calafríos: fai tres meses, o banco de Rodrigo Rato dicía que obtivera 305 millóns de beneficios en 2011, cando en realidade rexistrara perdas de 2.979 millóns, unha das razóns polas que agora pide ao Goberno do seu amigo Rajoy 19.000 millóns de euros que haberá que sumar aos 4.465 millóns xa inxectados a esta entidade resultante da fusión de sete caixas, entre elas Cajamadrid e Bancaja.

Detrás do escándalo de Bankia, xa convertido en todo un problema de Estado, sen precedentes na historia financeira de España, pode haber responsabilidades administrativas e penais, pero tamén as ten que haber políticas. Salvo que España renuncie ás formas propias dunha democracia e dun Estado de dereito.

Non é de estrañar que a nena que explica "por que os bancos enriquécense e nós non" sexa un fenómeno en YouTube.

 

miércoles, 23 de mayo de 2012

'Outramente', con Pilar García Negro - José Luis Gómez

A presenza das mulleres nos medios de comunicación non soe ser abundante. Alomenos no noso país, en Galicia. Os postos directivos neste sector soen recaer en homes e tampouco é moi frecuente ver firmas femininas nos espazos de opinión, onde as colaboracións son maioritariamente masculinas. Xornal de Galicia tentou cambiar este feito e impulsou a participación activa de mulleres profesionais no funcionamento do diario -por exemplo, con María Val na subdirección ou con Lucía L. Bayo a fronte de Opinión-, e tamén tentou visibilizar nesas páxinas de análise o pensamento deste colectivo, contando con avogadas, profesoras, políticas, médicos, arquitectas... Xornal quería reforzar dese xeito a idea de que as mulleres tamén son líderes de opinión, porque a sociedade está formada por homes e mulleres, pero para ter unha visión máis ampla da realidade cómpre valorar as opinións de tod@s.

Neste contexto, Xornal tivo o privilexio de contar entre as súas firmas cunha líder de opinión de indiscutible nivel argumentativo. A chegada da profesora Pilar García Negro a Xornal de Galicia impregnou -ainda máis- as páxinas do diario de paixón pola defensa da lingua propia de Galicia a través de argumentos e razoamentos consistentes, pero tamén a través de sentimentos de pertenza a un país, a unha lingua, a uns símbolos e a uns referentes históricos. Máis aínda: moitas veces, a xa nosa Pilar deixou deixou testemuño dos seus saberes no Cafe de Redacción do diario, un foro plural no que debullábamos ideas e no que tamén nos decatamos de que a máis dun quizá lle fai falta apelar ao que John F. Kennedy denominou a fortaleza moral e intelectual que precisamos.

Durante o tempo que Pilar García Negro escribíu en Xornal, os temas máis recorrentes –aínda que non todos- foron a defensa da lingua galega ante a política lingüística impulsada polo goberno conservador da Xunta. “¿Cantos miles de páxinas non se poderían escribir a propósito da represión do idioma galego na Galiza e das súas consecuencias psicosociais?”, preguntouse en 2010 de xeito retórico García Negro nun artigo titulado “Os fillos da imposición”, no que describe con maestría a histórica situación do conflito lingüistico entre galego e castelán. Se alguén o sabía ben, ese alguén era ela: a Pilar de Xornal. A nosa.Pilar García Negro, profesora afincada na Coruña, cidade cuna de tantos movimentos galeguistas, tamén abordou textos arredor de figuras históricas galegas como Rosalía de Castro, protagonista, por certo, da tese doctoral de Paco Rodríguez, que tamén fora colaborador de Xornal de Galicia. A nosa autora describe a poetisa de Ortoño -a carón de Brión, a miña terra- como a primeira ensaista e “feminista na sombra”. Pilar ten salientado o papel pioneiro de Rosalía “no espertar dunha conciencia de xénero que se revela, lúcida e recorrente, na reflexión profunda e avanzada sobre o ser muller”. Acáelle, xa que logo, o carácter de primeira feminista galega do mesmo xeito que a condición de moderna pensadora, visionaria, heterodoxa, independente e aínda revolucionaria. Condición esta última que Pilar García Negro e moitas outras escritoras e opinadoras en medios de comunicación están convertendo en modelos de referencia para outras mulleres. Oxalá que tamén para outros xornais. Porque a Xornal matárono.

*José Luis Gómez foi director fundador de Xornal de Galicia, diario no que se publicaron os artigos que conforman o libro 'Outramente', no que este texto figura como prólogo da obra de Pilar García Negro.

 

lunes, 21 de mayo de 2012

A clave é producir e non só recortar - José Luis Gómez

José Luis Gómez

A situación económica española é tan asfixiante que ás veces somos dados a crer que pode haber noticias ou reunións -como a de Mariano Rajoy con Angela Merkel en Chicago- capaces de marcar un antes e un despois. Por desgraza, isto non é así. "Non é iso, non é iso", que diría Ortega y Gasset. Son moitos e graves os problemas e poucos e leves os remedios, á espera de suavizar o calendario de cumprimento do déficit, de abrir novas liñas de crédito á banca e de concretar o plan de crecemento que ultima a Unión Europea.

Os problemas? Fálase tanto de déficit, débeda e a prima de risco que entre todos esquecémonos en grao sumo substancial: a balanza por conta corrente, concepto que apenas se menciona no debate político e que comprende os saldos por transferencias, mercancías e servizos; é dicir, un dato que resume o que é un país. En palabras chairas, pódese ter moito déficit se hai con que pagalo, caso, por exemplo, de Xapón. España precisa producir máis e exportar máis, ese é o reto de fondo, e mentres non o faga seguirá angustiada coas súas débedas, tanto públicas como privadas. Volvendo ao exemplo de Xapón, vemos que ten máis déficit público que España pero, con todo, ninguén lle nega crédito nin lle esixe altos intereses porque pode financiar a súa débeda co superávit por conta corrente, grazas ás súas exportacións.

En España, mentres tanto, redúcese todo á austeridade fiscal e a reformas financeiras virtuais, o que entraña máis risco de fracaso que doutra cousa, xa que o problema é máis de crecemento que de déficit, e iso non se arranxa só con recortes estatais e autonómicos. É preciso traballar máis a mellores prezos, recuperar a economía, exportar máis e, en definitiva, mellorar a balanza por conta corrente. Angela Merkel, que é quen goberna en España, fainos a folla de ruta do axuste; mágoa que non nos trace de paso o camiño da produción para superar a recesión e aumentar o emprego. Sería o mellor camiño para darlle a razón aos grandes empresarios españois que, liderados por César Alierta (Telefónica), Emilio Botín (Santander) e Ignacio Sánchez Galán (Iberdrola), ultiman un informe para avalar ao ministro Luís de Guindos cando di que a percepción da situación de España é peor que a súa realidade. É posible que os mercados estean esaxerando a penalización que, vía tipos de interese, merece España, pero o certo é que mentres non se lles demostre o contrario ou Alemaña bótenos unha man todo seguirá igual.

domingo, 20 de mayo de 2012

Que facemos cos bancos? - José Luis Gómez

José Luis Gómez

O Ministerio de Economía decidiu encargar a dúas consultoras independentes a valoración de toda a carteira de activos da banca española. Son quizá máis cribles ese tipo de empresas que o Banco de España, cando do que se trata é de recuperar a confianza dos investidores e de despexar as dúbidas sobre a banca? Se é así, que debemos facer co Banco de España? En realidade, o Goberno xa viña asesorando con este tipo de compañías para que lle dixesen como sacar os activos inmobiliarios dos balances dos bancos e das antigas caixas. Agora trátase de que lle digan canto custa cada cousa para mellorar, con transparencia, a credibilidade do sistema financeiro, xa que o propio Goberno admite que hai "dúbidas e incertezas sobre os balances bancarios"; algo que algúns deduciamos -e diciamos- desde fai meses pero do que o Goberno parece terse decatado agora. En realidade, o Goberno sabía ben o que pasaba, pero ata ter a auga ao pescozo preferiu mirar para outro lado.

Máis difícil de explicar será a propia valoración de activos, xa que ao non haber operacións de contraste no mercado inmobiliario resulta pouco menos que imposible facer un traballo desas características. No mellor dos casos, as consultoras poderán comparar os valores contables con estimacións sobre valores dun mercado que non existe, establecendo dous supostos: hipotéticas vendas a día de hoxe e, en caso de agravarse máis a crise, valores que tendan a cero. Pero aínda que sexa así, que credibilidade terán as auditorías? Serán máis fiables que os datos do Banco de España ou que as ditosas probas de 'stress test' de Bruxelas, que polo visto tampouco serviron de nada? Tiramos á papeleira todas as auditorías da banca? E, xa para rematar: que pasa cos millóns de euros que se foron consumindo en informes inútiles e en pagar as nóminas dos funcionarios de institucións nas que non confiamos?

Queda algo peor? Si. Un traballo así, se é rigoroso, non pode facerse en tres meses, como sabe calquera profesional do sector financeiro. Pero imaxinemos que son uns fenómenos e que eses auditores si poden. Aínda que así fóra, que facemos eses tres meses de espera co diñeiro que temos nos bancos? Crémonos os seus balances? Porque non debemos esquecer que o diñeiro do pasivo sopórtao o activo.

O ministro De Guindos meteuse nun bo xardín. Oxalá que saiba saír.

domingo, 13 de mayo de 2012

Toca sanear a banca - José Luis Gómez

José Luis Gómez

En pouco máis de tres meses e no medio dun enfrontamento institucional entre Guindos e 'Mafo', reflectido nunha inesquecible frase do ministro de Economía -"o Banco de España tivo sempre moito prestixio e volverao a recuperar"-, o Goberno de Rajoy aprobou a súa segunda reforma financeira. Diferenzas? Na primeira, de febreiro, provisionóu os activos do sector inmobiliario considerados problemáticos, e nesta de agora, obriga a provisionar tamén créditos supostamente sans. Se un banco ten recursos propios tirará deles e se non os ten poderá pedir diñeiro público ao 10%, o que lastrará os resultados do sector, por iso é polo que moitos valores caen na Bolsa. Guindos estima que esta operación de saneamento consumirá uns 15.000 millóns de euros, pero é probable que quede curto.

O Goberno di que este diñeiro non xera déficit público -ten razón- e que non afectará aos contribuíntes, xa que os bancos pagarán altos intereses polo diñeiro que recibirán prestado do Estado. Isto xa é máis discutible, porque os 1.500 millóns de euros de intereses que terá que pagar a banca repercutirallos aos seus clientes, léase cidadáns contribuíntes. E a eses 1.500 millóns deben sumárselle os 3.000 millóns anuais de amortización a cinco anos, co cal estamos falando duns 4.500 millóns de euros por ano que alguén terá que pór. A banca sempre repercute os seus custos, por iso é tan discutible aplicarlle taxas ás súas transaccións, porque ao final terminan pagando todos os clientes.

Esta importante reordenación financeira tamén traerá consigo unha caída dos prezos de moitas vivendas, o que pode desatar unha miniburbulla inmobiliaria 'low cost'. De feito, o ministro Guindos reiterou algo que xa dixera en febreiro: producirase a venda de vivendas a prezos reducidos. O que parece máis incerto é o futuro das chamadas sociedades inmobiliarias malas, das que pouco ou nada se sabe. Pasa un pouco o mesmo que sobre unha investigación para esclarecer o inmenso fracaso de Bankia.

Mentres, o obxectivo final é recuperar a confianza dos mercados en España, cuxo alto nivel de endebedamento -por certo, máis privado que público- atopa dificultades para financiarse, o que fai que lle prestan diñeiro a altos tipos de interese. De entrada, trátase de que haxa confianza e os mercados se crean os balances dos bancos españois, que non é pouco. Un saneamento de 30.000 millóns que reducirá os beneficios da banca e ata fará entrar en perdas a varias entidades non debería servir para menos.

miércoles, 9 de mayo de 2012

Mercedes tamén falla - José Luis Gómez

Miles de turismos Mercede-Benz das clases SL e E sofren problemas graves nos seus freos, debido ás carencias do sistema de freado SBC, fabricado pola tamén alemá Bosch. Por sorprendente que pareza, a caducidade de devandito sistema vai ligada ao uso do freo. En España, o fabricante xermano asume en certos casos as reparacións da denominada unidade SBC, pero noutros non, obrigando aos seus propietarios a reparacións que superan os dous mil euros. Un concesionario oficial de Mercés acaba de facturar por unha reparación así 2.279,85 euros.

A rede recolle infinidade de testemuños de propietarios de vehículos Mercedes que relatan as súas desagradables experiencias, mentres Mercedes-Benz acaba de publicar un comunicado en Facebook no que chega a dicir que "do mesmo xeito que non consideramos un problema grave nos freos que as pastillas se desgasten", tampouco que haxa que "substituír esta unidade hidráulica" do propio sistema de freado SBC.

"É certo", recoñece tamén o fabricante alemán, "que o sistema SBC xa non se usa, pero é unicamente por un motivo de compromiso de Mercedes-Benz na mellora e evolución continua dos sistemas electrónicos e telemáticos nas nosas gamas".

Todo isto que debate Mercedes-Benz coa intención de non asumir a carencia do seu sistema de freado SBC, en realidade é algo moi elemental: os freos que Mercedes-Benz instalou en modelos E e SL constitúen un sistema mal deseñado que falla aleatoriamente e non de xeito predeteminado. Ese principio non é aplicable, por exemplo, a unhas pastillas de freos. Nin sequera a un amortiguador.

Á vista desta situación, o presidente de Mercedes-Benz, José Luís López-Schümmer, debería responder polo menos a estas preguntas:

1) Se tan bo era o sistema de freado SBC de Bosch, por que o substituíron, certificando así, de facto, que é un sistema errado?

2) Mentres, que perigos ou riscos corren os condutores de Mercedes-Benz E e SL que aínda non repararon o seu sistema de freado, susceptible de desgaste, segundo a propia Mercedes-Benz?

3) Desgástase tamén o novo sistema de freado instalado na última versión do Mercedes SL, que acaba de saír ao mercado? Seguramente aos seus donos e aos seus potenciais compradores interesaralles moito coñecer os detalles do sistema de freado dun vehículo de referencia mundial no seu segmento.

4) Se, como parece lóxico, o novo sistema de freado ABR non se desgasta, por que Mercedes-Benz non asume publicamente o seu erro anterior, co SBC de Bosch para os Mercedes E e SL?

5) E se fose certo, como asegura Mercedes-Benz, que a reparación do SBC forma parte do propio mantemento do vehículo, por que Mercedes-Benz asume en certos casos os custos da intervención e noutros non, ata o punto de cobrar por iso máis de 2.200 euros? 

O Goberno é moi transparente - José Luis Gómez

José Luis Gómez

En España está cada vez máis estendida a idea de que o Goberno comunica mal o que fai e de que, ademais, é pouco transparente. Pode cuestionarse se comunica ben ou mal, aínda que non parece que este goberno sexa moi distinto doutros anteriores nese sentido, pero acusar ao Executivo de Rajoy de non ser transparente carece de fundamento. Non vaia ser que os medios de comunicación -e os xornalistas- sexamos os que comunicamos mal. Ou de xeito fragmentado.

Por que é moi transparente este Goberno? Porque deu a coñecer por escrito varios documentos, xa remitidos a Bruxelas, onde realmente se ispe e anuncia medidas moi severas, algunhas das cales nin saíron nos medios, o cal non parece que sexa responsabilidade do Goberno, senón máis ben dos propios medios ou no seu caso da Oposición que se supón que controla ao Executivo. Xa que logo, se a xente en xeral non sabe a tal hora a que se lle vén encima é porque non se lle informa adecuadamente, pero non porque o Goberno esconda os seus severos documentos. Outra cousa distinta é que se lle queira reprochar ao Goberno que pervirte a linguaxe para suavizar as súas duras medidas ou que non conte ante as cámaras de televisión os axuste que ten na súa axenda, que ter tenos.

Vexamos un botón de mostra desta tese que a primeira vista pode parecer sorprendente. En porcentaxe de PIB, de aquí a 2015 van subir o IVE e o IRPF -preparémonos, xa que logo- e en cambio manteranse estables os impostos sobre o capital. En cantas primeiras páxinas vimos esta importante noticia? En cantos faladoiros de radio e televisión se comentou e se explicou todo isto polo miúdo? Pero iso non é culpa do Goberno, o que é culpa do Goberno é facer ese tipo de política fiscal, onde o único que baixa é o nivel de cotizacións sociais.

Desde a esquerda tamén se comete a miúdo outro erro: confúndese o gasto co ingreso. Este Goberno non rebaixará o nivel de ingresos do Estado en porcentaxe do PIB, senón que o aumentará un pouco de aquí a 2015. O que baixará moito é a porcentaxe de gastos do Estado. E aínda así non conseguirá ter menos débeda pública, senón que en 2015 terá máis, ata tras haberse fixado un obxectivo de déficit do 1,1% nese horizonte.

Como este tipo de cousas hai moitas máis, que xa nos levarían a entrar en detalles de todo o que vai facer o Goberno para consumar un durísimo axuste que probablemente terá graves consecuencias sociais.

lunes 30 de abril de 2012

As contas, claras - José Luís Gómez

É tal a demonización que se fai do sector público que moita xente cre que o Estado é un desastre. É verdade que é posible corrixir moitas ineficiencias das administracións, do mesmo xeito que a corrupción, pero non o é menos que o principal problema do endebedamento de España non é público, senón privado. Situémonos: en números redondos, a débeda total española equivale a catro veces o PIB, que é a medida convencional da riqueza xerada polo país nun ano. Falamos, xa que logo, de máis de catro billóns de euros.

Como se distribúe a débeda? A gran masa do endebedamento do país, máis do 80%, é de orixe privada e case dous terzos corresponden aos bancos e as empresas. A débeda pública apenas superaba o 15% do total en 2011. Outra cousa é que o Estado asuma -e pague- o risco país. Primeira conclusión, xa que logo: o risco da débeda non está só no Estado, senón no conxunto do país, debido a que as familias e as empresas obtiveron moito financiamento exterior durante os anos do boom inmobiliario, a medida que os bancos e as caixas prestábanlles diñeiro que captaban nos mercados internacionais. Así foi ata que estalou a burbulla inmobiliaria. Segunda conclusión: para saír á flote é fundamental rebaixar o custo do financiamento, xa que pola contra non poderá pagarse a débeda nin seguir tomando recursos nos mercados. O colapso é público e privado.

Por que o Estado ten tanto déficit? Basicamente, porque ten moitos menos ingresos que nos anos de bonanza. O gran pinchazo ten que ver, á súa vez, co sector privado, debido á caída en picado do imposto de sociedades. A día de hoxe, o resultado é que o déficit público anda polos 53.000 millóns en 2012, cantidade que non é moi distinta da suma do custo do desemprego e dos intereses da débeda. Noutras palabras, se se reducise o desemprego e baixasen os custos financeiros reduciríase o déficit. Para ambos os obxectivos, é clave o papel da Unión Europea que goberna Alemaña. O desemprego só baixará se hai crecemento económico -algo posible se Merkel abre a man na súa Axenda para o Crecemento- e a prima de risco española caerá se o Banco Central Europeo decide emitir eurobonos. Nese sentido pode haber novidades: unha opción sería que, tras os axustes, haxa eurobonos polo menos para unha parte da débeda, aínda que outra parte se teña que pagar a prezos de mercado como agora.

domingo 29 de abril de 2012

España, en mans de Alemaña - José Luis Gómez

José Luis Gómez

O Goberno de Rajoy terminou por admitir algo que xa se 'vía' nas contas do Estado: a necesidade de subir o IVE e outros impostos indirectos para poder cumprir o obxectivo do 3% de déficit público, imposto pola Unión Europea. Fíxoo baixo presión da Comisión Europea, o executivo da UE, e tras a rebaixa da cualificación da solvencia da débeda de España que decidiu a axencia Standard& Poor's, que non só observa a dificultade de alcanzar o 3% de déficit, senón tamén problemas graves nos balances dos bancos que poderían requirir recapitalizaciones con fondos do Estado. Pero o Goberno tamén fixo ese anuncio á vez que recoñecía que en España haberá máis paro en 2015 que en 2011, ata tras a saída da recesión. En resumo: unha lexislatura perdida para o emprego e unha posible década perdida para toda unha xeración de mozos moi preparados que aquí pouco poderán facer, por falta de traballo e de oportunidades nun país con 5,6 millóns de parados, o 24,4% da poboación activa.

Traerá algo bo a subida do IVE? Aparte de encher buracos, pode permitir unha redución das cotizacións sociais, o que en principio debería frear a destrución de emprego, que é moi acelerada. Pero, de entrada, esa subida será negativa para o consumo, que xa está baixo mínimos. No fondo, todo vai depender de como evolucione o PIB, cuxa recuperación se intúe máis viable grazas ás exportacións que ao debilitado mercado interno. O Goberno confía en recuperar o crecemento en 2013 (0,2%), tras unha caída este ano do 1,7%, pero a día de hoxe todo iso é máis cuestión de fe que unha realidade.

Problemas máis urxentes? Hai máis de 1,7 millóns de fogares onde non entra ningún salario aos que haberá que achegar algún remedio: o que sexa. O que fai falta é recuperar a economía e exportar máis. En definitiva, mellorar a balanza por conta corrente, para poder financiar o déficit e o crecemento. Alemaña ten a chave, xa que pode aliviar as tensións do financiamento español e dar un respiro ao crecemento para crear emprego. En beneficio dos intereses de España xogan as presións a favor do crecemento que lle plantexan a Merkel outros países, entre eles Holanda; as expectativas electorais do socialista Hollande en Francia; a postura dos socialdemócratas europeos, a inquietude dos exportadores alemáns, que tamén necesitan a recuperación dos seus socios, e ata a posición de FMI, que xa asume que só con austeridade non basta. O normal é que Merkel termine cedendo. Aínda que respondeu ao resto da UE que o axuste fiscal é innegociable, sábese que a chanceler prepara unha 'axenda do crecemento' para Europa, que a final de contas é o mercado de Alemaña.

domingo 22 de abril de 2012

TVE: ¿Problema ou solución? - José Luis Gómez

Se algún problema non hai en España é RTVE, que froito dun gran consenso político converteu Radio Nacional e TVE en medios homologables á BBC, polo menos na súa oferta de contidos informativos de calidade e equilibrados. Profesionais, en definitiva. Pois ben, parece que como había poucos problemas en España imos ter outro máis, a menos que se corrixa in extremis a decisión de nomear ao presidente de RTVE por maioría absoluta -a do PP- e non cos votos de dous terzos do Congreso como pasaba desde 2006, o que implicaría polo menos un acordo entre PP e PSOE. Para evitar este risco de retroceso democrático queda en realidade tempo dabondo pero o clima político parece enrarecido, o cal non é bo sinal para quen aspiran a manter TVE próxima ao paradigma da BBC. O razoable sería que a iniciativa fose do Partido Popular e que propuxese a un profesional que non lle suscite rexeitamento ao PSOE, como fixo o PSOE cando pactou os nomeamentos de Luís Fernández e de Oliart , que foron aceptados polo PP.

Botar por terra un dos avances máis significativos na historia da televisión pública -o seu traballo, de feito, foi recoñecido dentro e fóra de España- non parece que beneficie a ninguén, o cal non quere dicir que non se deba resolver xa o bloqueo que vive RTVE desde que o anterior presidente dimitise durante a pasada lexislatura, sen que os grupos parlamentarios cheguen a un acordo desde entón para substituílo. Pero esa urxencia non tería que ser un pretexto para controlar o mando dos informativos, senón que debería ser útil para mellorar a xestión económica dos medios públicos.

A Constitución lexislou a favor do dereito de todos a recibir unha información veraz. Os medios públicos deben garantir ese dereito e deben facelo sobre todo os partidos políticos, que son os vehículos constitucionais para a formación da vontade xeral. O que nunca deben facer os partidos, gobernen ou sexan oposición, é furtar aos cidadáns o exercicio dese dereito fundamental en toda democracia. Por moi elemental que esta sexa, que ás veces o é; precisamente por falta de pluralismo e ata de liberdade.

Devaluación dura e complexa - José Luis Gómez

Os países que deixan de ser competitivos devalúan as súas moedas e automaticamente todos os seus cidadáns, aínda que algúns non se decaten, son máis pobres. É unha medida moi efectiva porque se aplica dun día para outro. En cambio, unha depreciación interna sen tocar a moeda -o caso de España- é algo complexo e laborioso, que no mellor dos casos require tempo. Á depreciación do país que está facendo o Goberno aquí chámaselle reforma laboral, reforma financeira, reforma educativa, reforma sanitaria, axuste orzamentario..., o que pode dar idea da dificultade que supón acometer todo iso; máxime cando ademais non hai consenso político nin social.

Outra diferenza importante entre unha depreciación convencional -como as que fixo Solchaga- e unha depreciación interna está nos seus resultados a curto prazo. Polo xeral, unha devaluación da moeda contribúe ao relanzamento inmediato das exportacións, o que tira do crecemento e do emprego. En cambio, esta depreciación paulatina do país está sacrificando o potencial de desenvolvemento e, por riba, o benestar dos españois, co consecuente atraso dos resultados esperados, supeditados a conseguir o beneplácito das autoridades de Berlín e Bruxelas e a acougar os mercados financeiros onde se financia España, cuxo principal problema é a súa débeda privada -léase familias e empresas-, que aínda hoxe é do 227% do PIB, máis do dobre que no ano 2000.

O Goberno non procura o mínimo consenso con outras formacións políticas porque apenas ten marxe de manobra. Pero iso non evita que xurdan dúbidas sobre os riscos de carecer duns Pactos da Moncloa. É crible, por exemplo, que poida executarse un recorte orzamentario de 27.000 millóns de euros, e outro de 10.000 millóns en sanidade e educación, simplemente con votacións mecánicas da maioría absoluta do PP ou con reunións do presidente con algúns ministros e os baróns territoriais conservadores? Felipe González parece telo claro: "Preocúpame a falta de orientación do Goberno e a oposición", dixo o ex presidente, nunha análise fácil de compartir. Di tamén González que os rapaces do 15-M tiñan razón en saír á rúa pero que cometeron un erro: no canto de centrarse en dous ou tres prioridades escribiron unha extensa carta aos Reis Meigos. É extrapolable esa crítica ao Goberno de España? Non estará abrindo Rajoy demasiados frontes sen pechar os prioritarios, e sen consenso nin ganas de buscalo? De entrada, xa hai medios que apuntan que o PP perde máis de oito puntos polo desgaste acelerado do Goberno.

 

lunes 9 de abril de 2012

O ruído que rodea ao axuste - José Luís Gómez

Rubalcaba y De Guindos

O debate político en España é neste momento só económico, o cal non quere dicir que sexa sempre elevado. Hai moito ruído. Sobre todo cando se fala do axuste, un asunto controvertido que tamén acelera a controversia entre o Goberno e a Oposición, cada un cos seus argumentos, algúns solventes, outros demagóxicos.

Podería ser inferior o axuste ao orzado? Non. Podería ser diferente o axuste? Si. Vexamos as razóns. O axuste ten que ser o que é por imperativo de Berlín e Bruxelas, e aínda que Alemaña e a Unión Europea fosen un pouco máis flexibles, como quería Rajoy, tampouco este puidese ir moito máis lonxe, xa que os mercados onde se financia España non llo toleraron. Fabas contadas, pois.

En cambio, o axuste podería ser diferente, posto que o Goberno puido recortar menos á conta de ingresar máis, subindo os impostos ou recadando máis, froito de combater mellor a fraude.

Quedan máis incógnitas importantes por despexar? Si. De entrada, non hai que descartar novos axustes tras o verán, xa que a caída da actividade económica, en parte debida á falta de crédito, pode facer inviables as previsións de ingresos, co cal poderíase recuperar a imposición patrimonial e aplicar o imposto verde. De feito, segundo o economista Santiago Lago, ata aínda que a recesión non vaia a máis, vai ser difícil conseguir a recadación que se estima no proxecto de orzamentos de Montoro. E todo iso sen considerar que o envellecemento da poboación fará que os gastos da Seguridade Social sigan en aumento, que os procesos de inmigración non van deterse por moita crise que haxa, con consecuencias tamén para o Estado de benestar, e que os gastos de educación e I D deberán incrementarse nalgún momento, a risco de que España quede atrasada no mundo.

E a prima de risco? Como xa advertiu o economista xefe do FMI, Olivier Blanchard, as medidas de austeridade acompañadas de baixo crecemento -caso de España-, lonxe de reducir a curmá de risco, terminan por aumentala, que é o que está sucedendo.

 

lunes 9 de abril de 2012

Atentos a sanidade e educación - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Á espera de que o explique en España, o ministro de Economía, Luís de Guindos, avanzou no xornal alemán Frankfurter Allgemeine a reforma dos servizos públicos, sobre todo sanidade e educación, e a mellora do funcionamento dos mercados, por exemplo o de alugueres, así como a liberalización do comercio e os servizos profesionais. Incluídos os dos rexistradores, como Rajoy?, cabería preguntar. En realidade, as súas declaracións responden ás tensións que sofre España no mercado de débeda, que volve desconfiar da economía española por falta de actividade, aínda que o ministro bota balóns fose ao atribuír o acoso á débeda de España ao débil crecemento da UE. A Guindos botoulle unha man o comisario europeo de Asuntos Económicos, Olli Rehn, ao comentar desde a axencia estatal española que o Goberno de Rajoy está facendo fronte aos seus retos económicos con determinación, outra mensaxe dirixida claramente aos mercados, onde se ve con inquietude a recesión, por moito que se axuste o orzamento en 27.300 millóns de euros.

Cando volverá crecer España, que adoita necesitar polo menos un aumento do 2,5% do PIB para crear emprego neto? Guindos sitúa a volta ao crecemento do PIB a medio prazo, sen dar datas, e reitera que 2012 pecharase con máis paro, aínda que segundo el sentarán as bases para un mellor ano 2013. De momento, ao que haberá que estar atentos é ao que pase en sanidade e educación, onde é probable que suceda algo importante, logo de numerosos globos sonda sobre o copago, en sanidade, e a reforma da formación profesional, en educación. A Merkel gustaríalle implantar en España un ensino profesional teórica nun 30% e práctica nun 70%, como en Alemaña, cuxos porcentaxes neste terreo son inversamente proporcionais aos españois. E se por ela fose tamén habería copago en España ou algo similar, como xa sucede en Alemaña desde os tempos do socialdemócrata Gerhard Schröder.

Sobre o recorte no fútbol por agora ninguén di nada, pero todo chegará. Un comentarista de El Periódico de Catalunya, Albert Sáez, xa anda facendo contas ao fío da semifinal Bayern-Madrid. As entradas serán un 40% máis caras de media en Madrid. O orzamento do Madrid é catro veces superior ao do Bayern e a renda per cápita é de 30.000 euros anuais na capital de España e de 53.000 euros na capital de Baviera. Con todo, un madrileño está disposto a pagar un 1% da súa renda para ir á semifinal mentres que un bávaro non gastará máis do 0,2% do que ingresa cada ano.

 

domingo 1 de abril de 2012

Uns orzamentos históricos - José Luis Gómez

José Luis Gómez

Os Orzamentos Xerais do Estado, condicionados pola redución do déficit público do 8,5% ao 5,3%, camiño de alcanzar o 3% do PIB en 2013, traen consigo duras medidas de axuste concretadas nun recorte do gasto de 27.300 millóns, cifra que fará historia en España. 

Pero tamén achegan unha novidade aínda máis excepcional e inxusta: os defraudadores pagarán un 10% a cambio de blanquear o seu diñeiro, co cal o Estado espera ingresar 2.500 millóns, ao supor que aflorarán 25.000 millóns do chamado diñeiro B. Non parece moito, xa que a economía mergullada move en España máis de 200.000 millóns, é dicir, máis do 20% do seu PIB, pero tampouco hai datos para dar por feita esa cifra.

 En contra do que puidese parecer, o Estado ingresará máis en 2012 que en 2011, aínda que gastará menos porque aforrará máis, para reducir o déficit. É máis, fronte a 2007, o último ano das vacas gordas, o Estado elevará os seus ingresos, a pesar dunha forte caída na recadación do imposto de sociedades, onde segue estando a gran lagoa orzamentaria do país, por falta de actividade económica. Para situarnos mellor: en 2007 o devandito imposto recadou sobre 40.000 millóns e en 2011 só 16.600, cifra que roldará os 20.000 millóns -a metade que en 2007- ata aplicando a subida do imposto ás grandes empresas. En resumo, se non houbese déficit os ingresos previstos para 2012 darían para manter o nivel de gasto público dos anos 2006 ou 2007, xa que aínda que se ingresa menos por Sociedades agora recádase moito máis por IRPF. 

Problemas para o Goberno de Rajoy? Ademais do rexeitamento social, o primeiro é de tempo, xa que ao tardar tanto en tramitar estes orzamentos, nun esforzo político inútil para non danar ao seu candidato nas eleccións andaluzas, agora quedaralle apenas medio ano para facer uns axustes históricos. O segundo é de cifras fiscais: se algo falla nos ingresos terá que volver subir impostos, para o que é evidente que se reservou a opción do IVE, onde hai marxe para actuar. E o terceiro é de produción, xa que España precisa un modelo alternativo á construción. Creará emprego cando o consiga e cando a súa economía creza impulsada por Alemaña. Ata entón tocará sufrir.

 

lunes 26 de marzo de 2012

A esquerda resiste en Andalucía - José Luís Gómez

Primeiras eleccións parciais tras as xenerais nas que o PP obtivo maioría absoluta e novo éxito popular en Andalucía, pero con sabor a fracaso, e triunfo do PSOE en Asturias fronte a unha maioría da dereita que forman o PP e o partido de Cascos. A participación caeu en picado, da orde dun 12% en Andalucía, onde a abstención rozou o 40%, e de case un 9% en Asturias, sinais dun castigo da cidadanía á clase política, aínda que pode argumentarse que en Andalucía é a primeira vez desde 1996 que as súas eleccións deixan de coincidir coas xenerais, o que tiña un evidente efecto arrastre, e que en Asturias se tratou da terceira consulta ante as urnas en apenas dez meses, o que fai máis comprensible un certo cansazo electoral.
Coas enquisas esperábase un triunfo histórico do PP en Andalucía, que se entendería como un referendo ás súas duras medidas económicas, pero cos resultados na man isto non foi así. Van ter que empregarse máis fondo as empresas de sondaxes e o PP terá que fiar moi fino á hora de xestionar unha crise capaz de levar por diante a máis dun goberno.
En Andalucía, onde se elixiu unha cámara autonómica con 109 deputados, o PP obtivo 50 escanos -a cinco da maioría absoluta-, o PSOE 47 e EU 12. Cambio insuficiente, xa que logo, para o PP, que mellora fronte a 2008, cando a lista encabezada por Manuel Chaves obtivera maioría absoluta con 56 deputados. Agora, o seu sucesor e candidato, José Antonio Griñán, terá que pactar con EU para seguir na presidencia da Xunta. Cunha taxa de paro do 31,23%, os seus 6.404.623 electores chamados ás urnas castigaron ao PSOE pero non o suficiente como para que se vaian á Oposición. En definitiva, en contra do que aventuraron as enquisas, o vasto capital político que acumula o PP de Rajoy non se estenderá á Junta de Andalucía, o principal activo institucional que conserva o PSOE en España. Tras estas novenas eleccións autonómicas na comunidade máis poboada do país, o presidente do PP andaluz, Javier Arenas, logrou ao cabo unha vitoria con sabor amargo, insuficiente para dar un envorco histórico nunha autonomía gobernada desde fai 30 anos polos socialistas, que quizá xa se aproveitaron das impopulares medidas do Goberno liberal-conservador de Rajoy. Foi o cuarto revés de Arenas na súa terra.
En Asturias gañou o PSOE con 16 escanos pero, esencialmente, dirimiuse unha pelexa de familia no seo da dereita. Agora, a esquerda -PSOE e EU- pode beneficiarse diso, se o PP (10 deputados) non alcanza un pacto co Foro de Álvarez-Cascos (13 deputados). O deputado de UPyD non será finalmente decisivo, salvo que os votos da emigración den un escano máis ao PSOE, co cal UPyD sería o árbitro entre a esquerda e a dereita. Foron unhas eleccións importantes, en busca dun goberno estable, aínda que sen a transcendencia nacional das andaluzas. Os asturianos, que concorreron ás urnas por terceira vez en apenas dez meses, teñen por diante unha lexislatura de tres anos, xa que o Principado volverá celebrar eleccións, xunto co resto das comunidades de réxime común, na primavera de 2015.
Consecuencias para a política española destes resultados que decidiron un millón de asturianos e seis millóns e medio de andaluces? O primeiro pasa por saber se o programa de reformas neoliberais do PP -unhas xa esbozadas e outras non desveladas- tamén inclúe a do propio Estado das autonomías, cuxa situación financeira será difícil manter sen cambios. En segundo lugar, á esquerda ábreselle marxe para actuar conxuntamente, xa que a diferenza do sucedido en Estremadura, nestas eleccións, tanto en Andalucía como en Asturias, EU está polo labor de formar alianzas de progreso. Parece probable, case seguro, un goberno de esquerdas en Andalucía, aínda que o tópico de que a reconquista empezaría en Asturias para o PSOE queda de momento no aire, mentres Cascos e o PP están obrigados a pactar se queren desbloquear a gobernabilidade do Principado.

 

 

domingo 25 de marzo de 2012

Vixilancia ou humillación? - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Aos golpes de palacio das finanzas, como os vividos en Grecia ou en Italia, onde cambiaron os seus gobernos sen pasar polas urnas, sumouse no caso grego o envío de inspectores para controlar as súas contas. En España, o cambio de goberno fíxose a través das urnas pero parece que nin sequera a dura axenda de Rajoy -infestada de axustes e recortes sociais- satisfai a voracidade da Unión Europea. Segundo o diario El País, Bruxelas ten a Madrid baixo vixilancia, non só nas reunións do Eurogrupo, o Ecofin e nas cimeiras de xefes de Estado, nas que España e os seus problemas serán sempre un punto destacado da orde do día, senón tamén mediante o envío de expertos á capital española para analizar as contas de todas as administracións e o estado dunha economía en recesión, que xera cada día máis desemprego.
A noticia prodúcese a poucos días dunha folga xeral, nun momento en que volve subir a 'prima' de risco -está xa 50 puntos básicos por encima da italiana-, e tras coñecerse a intención do Goberno de fixar a meta do déficit público de 2012 no 5,8% do PIB, fronte ao 4,4% concertado por Bruxelas co anterior Executivo de Zapatero, camiño de alcanzar o 3% en 2013, algo que se prevé moi difícil, salvo que se esnaquice en apenas uns meses o Estado de benestar construído durante os últimos 30 anos.
Como observa o catedrático Xavier Vence no seu último libro, a folla de ruta da radicalización neoliberal aséntase sobre uns argumentos legitimadores absolutamente insostibles: parece que o problema é que vivimos durante moitos anos por encima das nosas posibilidades e, en consecuencia, todo pasa agora por un plan de austeridade en todos os campos -no privado e no público-, excepto no sector financeiro, cuxo rescate debe ser a prioridade de todos, xunto co mantemento do gasto militar. Aquí alguén se esquece de que o que Aldo Ferrer chama "capitalismo máxico" fixo posible que os activos financeiros pasasen de supor 1,7 veces o PIB mundial en 1980 a representar 14 veces o PIB en 2007, o ano no que xurdiu unha burbulla financeira mundial que fixo explotar a burbulla inmobiliaria. E agora resulta que os desmáns do diñeiro ficticio pagaranos os traballadores mediante unha severa depreciación interna. Para quen o dubiden: un avance do sucedido en Grecia, onde a eliminación dos convenios colectivos provocou un descenso medio do 20% nos salarios do sector privado. Falamos de vixilancia ou de humillación?

 

miércoles 21 de marzo de 2012

Zara non entende de crise - José Luis Gómez

Amacio Ortega Gaona

Desbordada pola crise da débeda, abatida ante o debate sobre o copago sanitario e angustiada polo desemprego, España segue instalada no pesimismo baixo o manto dun discurso político que só comprende axustes e perdas de dereitos sociais e laborais. Visto así puidese parecer que só queda apagar a luz.

A realidade do país é, indubidablemente, moi negativa, e negala sería suicida. Pero entre instalarse no pesimismo e intentar saír á boia segue habendo moitas diferenzas, aquí e en calquera parte. Dito doutro xeito: a crise financeira e fiscal dificulta as cousas, algunhas as hai pouco menos que imposibles, pero segue habendo moito por facer, que si se pode sacar adiante. En parte porque hai problemas estruturais que afectan á economía produtiva de España agravados pola crise, pero que non se deben á crise, senón á ausencia de adecuadas políticas sectoriais na agricultura, a industria e os servizos.

O presidente da empresa española máis emerxente no mundo teno claro: "a crise non é escusa para non crecer", argumentou Pablo Isla en Nova York, onde Zara acaba de abrir na Quinta Avenida a que xa é a súa tenda de referencia para todo o planeta. Se algo está demostrando o galego Amancio Ortega, o creador do imperio Inditex, é que cando se xera valor engadido e transcéndense fronteiras non hai crises, senón éxito no medio da crise. Doutros, claro.

Fronte á recesión interna, Inditex vende fóra, e ante a crise inmobiliaria, o seu propietario inviste comprando barato edificios emblemáticos, como Torre Picasso en Madrid ou o que adquiriu esta semana en pleno Paseo de Gracia, en Barcelona. Amancio Ortega converte así a crise do ladrillo nunha oportunidade e vende no exterior o que a súa xente deseña na Coruña. Algúns se fixan moito nel porque é o home máis rico de España pero se fixan menos no que fai para ser o que é: a quinta fortuna do mundo. E o que fai é traballar ben.

domingo 18 de marzo de 2012

A crise, na casa e na escola - José Luis Gómez

José Luis Gómez

A crise acentúa os conflitos entre pais e fillos, á súa vez relacionados coas tensións entre profesores e alumnos, sen que estean sequera claras cales deben ser as posicións de pais e docentes ante estoutra gran crise social. Parece evidente que pais e mestres deberían complementarse, pero a realidade indica que uns e outros manexan estes conflitos como arma arreboladiza: os pais 'confían' en exceso nos profesores e estes botan de menos a colaboración dos pais e, cando menos, que en caso de conflito chamen a atención aos seus fillos. Non resulta fácil atopar o punto de equilibrio, mentres afloran problemas e conflitos como o diñeiro que se debe dar aos fillos, os horarios de volta a casa, os estudos e a colaboración nas tarefas domésticas.

Dos pais espérase que poidan impor límites á impulsividad dos fillos, que adoitan demandar satisfacción inmediata, e dos profesores agárdase que poidan impor normas de convivencia nos seus colexios. A realidade pouco ten que ver con tan bos desexos, e de todos son coñecidos casos de fortes tensións tanto no ámbito familiar como escolar. Do tema fálase quizá máis agora, porque a crise enrarece o ambiente, pero non é nada novo. Fai xa anos, un informe realizado pola Fundación de Axuda á Drogadicción (FAD), baseado nunha enquisa a 1.000 familias con fillos entre os 14 e os 20 anos, concluía ao fío destas tensións e conflitos entre pais e fillos que un terzo dos pais con fillos adolescentes sentía que non educaba ben ou que non sabía facelo. Un 40% recoñecía non manexar ben os conflitos de convivencia e un de cada cinco pais afirmaba sentirse desbordado, principalmente polas esixencias económicas dos seus fillos. Este problema, agudizado pola crise, dá pé agora a que psicólogas como Anabel Gutiérrez expoñan cortar polo san: "Vimos dunha época na que todo era gastar e gastar, e agora hai que aprender a recortar". En realidade, as cousas aínda poden empeorar e xa hai enquisas que mostran o desconcerto dos mozos ante o seu futuro. Un recente estudo sobre o horizonte social e político da mocidade española, do Grupo de Estudo sobre Tendencias Sociais, constata que por primeira vez son máis os fillos que pensan que vivirán peor que os seus pais.

A solución que expón os pais para evitar a súa propia desorientación, lonxe de buscar unha maior comunicación cos seus fillos, pasa por pedir aos profesores que eduquen mellor (59,6%) e aos medios de comunicación que sexan máis educativos (49,2%). Pero falta autocrítica. O psiquiatra Eusebio Megías, coordinador do estudo da FAD, xa alertou fai tempo de algo que segue vixente: a maior implicación que os pais solicitan aos profesores tradúcese nunha delegación de responsabilidades, coma se sentíndose desbordados polas esixencias solicitasen ser substituídos polos mestres.

 

martes 6 de marzo de 2012

A devaluación interna - José Luis Gómez

José Luis Gómez

A decisión do presidente Rajoy de manter o obxectivo de déficit do 3% en 2013 pero sen pasar pola peaxe do 4,4% en 2012 evita facer este ano un axuste de máis de 40.000 millóns de euros nun só exercicio -algo sen precedentes- pero non resolve o problema de fondo, que non é tanto se Merkel se cabrea ante un obxectivo de déficit do 5,8% -case un punto e medio por encima do compromiso con Bruxelas- coma se os mercados aceptan esa audacia do presidente español, en cuxa opinión seguir controlando o déficit público e cumprindo cos compromisos non é incompatible con defender o sentido común. Só o tempo dirá se Rajoy pode manter a súa intención de facer as cousas ao seu xeito.

A clave segue estando na depreciación interna que precisa facer España, un axuste moito máis duro e máis lento que a través dunha devaluación do tipo de cambio cando se ten unha moeda propia. Como adoita explicar o economista Guillermo da Dehesa, unha depreciación convencional -recordemos os tempos de Solchaga- decídese nunha noite e afecta de inmediato a todos os cidadáns e empresas, mentres que unha depreciación interna require negociar e pactar os aumentos necesarios de produtividade e as reducións de salarios reais cos axentes sociais e cos comités de cada empresa, e ademais obriga a ceder marxes de beneficio para que non sexan só os traballadores os que paguen a depreciación.

O problema de Rajoy está precisamente aí, en que a pesar de todos os sufrimentos que xa padece o país -paro, axuste do Estado de benestar...-, a depreciación interna é aparentemente mínima e aínda require moitas máis medidas. O discurso que se pode estar cambiando é o de implantar en España o estrito modelo alemán. De feito, é o que parece estar facendo Rajoy. Nese sentido será clave non só a axenda alemá para España, que segue aplicándose a través do axuste e da reforma laboral, senón a procura dunha referencia económica e laboral máis realista -por exemplo a media da eurozona-, ante a imposibilidade de asumir o modelo xermano. Se os mercados comprenden a súa postura, Rajoy demostraría que tiña razón a ministra Ana Pastor cando dixo que o seu paisano sería mellor presidente que candidato.

 

domingo 26 de febrero de 2012

A banca e as empresas - José Luís Gómez

José Luís Gómez

España consumiu moito tempo lamentándose da falta de financiamento bancario para as empresas, pero en cambio tardou en adoptar medidas, tanto para sanear o sector financeiro -o ministro Guindos eleva agora a 52.000 millóns o impacto da reforma- como, sobre todo, para innovar e promover alternativas, algunhas delas xa coñecidas no mundo anglosaxón, onde os mercados de capitais están máis diversificados e son máis competitivos. Un exemplo é a falta de empuxe ao Mercado Alternativo Bolsista (MAB), dedicado a empresas de reducida capitalización. Outro é a precariedade do capital risco ou a falta de suficientes 'business angels', é dicir, de persoas cun amplo coñecemento de determinados sectores e con capacidade de investimento, que impulsan o desenvolvemento de proxectos empresariais con alto potencial de crecemento nas súas primeiras etapas de vida, achegando capital e valor engadido á xestión.

A miúdo dá a impresión de que a banca actúa como can do hortelano, que non come nin deixa comer. Nin se abren espazos para recuperar a banca pública, demonizada sen que ninguén explique as razóns, nin se propician alternativas consistentes ao financiamento tradicional, neste momento colapsada e pendente dunha reforma que aínda tardará en dar froitos, por positiva que sexa.

Todo parece indicar que os bancos e caixas, cada vez máis concentradas por certo, van deixar espazo para que emerxan novos axentes financeiros, especializados en financiamento de empresas, pero ese tipo de procesos adoitan requirir estímulos lexislativos e incentivos ás compañías, por exemplo para crear un gran Mercado Alternativo Bolsista, que en España está por vir.

As grandes solucións chegarán desde arriba -léase Unión Europea, Banco Central Europeo e Alemaña-, máxime agora que España é un país tutelado por Berlín e Bruxelas, pero desde abaixo tamén cabe moverse. Como di o economista galego Vicente Martín, para que se reactive a economía ten que haber máis demanda, pero para que as empresas poidan facer cousas -por unha banda investir e polo outro tirar da economía e xerar máis emprego-, é fundamental que haxa financiamento, do tipo que sexa. En definitiva, será unha boa forma de demostrar algo que predicou Guindos ante Ben Bernanke en Wáshington: o fin último da reforma financeira ou a reforma laboral é o de volver ao crecemento económico nos próximos meses.

miércoles 22 de febrero de 2012

O PP e a rúa - José Luís Gómez

José Luís Gómez

As multitudinarias mobilizacións deste domingo contra a reforma laboral en 57 cidades contrastan coa placidez do congreso do PP en Sevilla, o cal non quere dicir que ambas as cousas non estivesen previstas. A rúa -unha parte da rúa- estará lonxe da política do PP, polo menos durante un tempo, pero o PP ten marxe política suficiente para gobernar con comodidade, non só pola súa maioría absoluta, senón tamén polo apoio doutros partidos do centro dereita que en casos como o de CIU son ademais forza de goberno en Cataluña, o motor económico de España.

Un xornalista progresista, Daniel Salgado, preguntoulle a un político de esquerdas, o catedrático Xosé Manuel Beiras, no xornal El País por que a crise que orixinou a política de dereitas leva por diante á esquerda. E esta foi a resposta substancial: a esquerda que fixo o diagnóstico non foi escoitada pola esquerda institucional. É un xeito de dicilo, pero quizá sería máis claro recordar que a esquerda gobernante foi obrigada pola dereita política (Alemaña e a UE) e a dereita económica (os mercados financeiros) a facer unha política contraria á súa e, no canto de plantarse e convocar eleccións, explicando con claridade as cousas, púxose a mal gobernar o país. Digamos que á hora de cumprir a axenda alemá para España, Zapatero facía os deberes en plan remolón e mal, mentres que Rajoy executa todo o que lle din -e máis- como bo alumno aplicado.

Tiña solución España antes de que se disparase a crise? Seguramente puideron terse feito mellor algunhas cousas, pero visto o problema con perspectiva o máis seguro é que a esquerda, o PSOE, queimouse inutilmente. E que o PP non salvará España da crise se non recibe axuda de Europa, léase Alemaña. Hai unha pregunta que se fai o premio Nobel Paul Krugman que ilustra e enfoca a situación. Di o columnista de The New York Times: cando dúas das catro grandes economías europeas teñen peores resultados que na Gran Depresión, polo menos no que se refire ao PIB, e son tres de cinco se contan a España, non cren que os defensores da austeridade deberían exporse que, posiblemente, van por mal camiño? Aí está o problema de fondo, e non nas simplificaciones que ás veces se proxectan mediáticamente con mero interese partidario. E se alguén o dubida que mire a Portugal, país que foi a peor tras cumprir todas a medidas impostas pola UE, o BCE e o FMI.

As empresas públicas - José Luís Gómez

O Goberno de Rajoy aprobou un decreto lei no que fixa topes aos soldos dos directivos das empresas públicas, que deste xeito non poderán cobrar máis de 105.000 euros de salario fixo, se se trata de grandes compañías, porque nas medianas o tope baixa a 80.000 euros e nas pequenas, a 55.000 euros. O Executivo xa rebaixara as remuneracións dos directivos das entidades financeiras que recibiron préstamos do Fondo de Reestruturación Bancaria Ordenada (FROB), como Bankia, Banca Cívica, BMN, NovaGalicia ou Caixa España, cun tope de 600.000 euros, seis veces máis que no primeiro caso. Pero hai realmente primeiro e segundo caso? Cando menos é discutible, se nos atemos á definición oficial que fai a Unión Europea dunha empresa pública. Bruxelas considera unha empresa pública calquera sociedade na que os poderes públicos poden exercer, directa ou indirectamente, unha influencia dominante en razón da propiedade, da participación financeira ou das normas que a rexen. En consecuencia, un banco nacionalizado como NovaGalicia podería ser perfectamente unha empresa pública.

As aparentes contradicións non se reducen ao caso xa mencionado. Suponse que o artigo 3 da Lei Xeral Orzamentaria tamén debería modificarse para redefinir o subsector público tras as intervencións financeiras e tendo en conta os criterios da Unión Europea. Ata agora, o Estado definía como compañías públicas as entidades públicas empresariais, as sociedades mercantís estatais, as entidades estatais de dereito público e os consorcios dotados de personalidade xurídica propia. Traducido a números, segundo a revista Tiempo, o Estado, as comunidades autónomas e os grandes concellos controlaban en 2010 unhas oitocentas empresas públicas -outras fontes falan de 2.800 e ata de 4.000- que movían en conxunto ao redor de 35.000 millóns de euros ao ano. Se agora lle sumamos a banca 'pública', o número de sociedades apenas aumentaría pero o volume de negocio dispararíase.

Rebaixar os salarios dos directivos de empresas públicas axuda á pedagoxía do Goberno para promover a devaluación social que conduce á caída xeneralizada dos soldos, pero en si mesma é unha medida de escasa contía, que ademais pode propiciar a marcha dos mellores xestores públicos. No sector privado tamén adoita haber normas pero con excepcións e, sobre todo, con incentivos.

 

martes 14 de febrero de 2012

A formación profesional - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Existe unha estrita e detallada axenda alemá para España que se vai cumprindo en case todo o que doe -reforma laboral, control drástico do déficit, axuste financeiro- e en case nada do que podería ser un alivio: por exemplo, a formación profesional.

Alemaña non só quere axustarnos as contas, tamén quere sentar as bases dunha nova cultura profesional en España, xa que no fondo interésalle que un país que representa o 11% do euro non lle cause problemas á moeda que, de feito, consideran como propia no máis amplo sentido da palabra. Curiosamente, a dilixencia do Goberno de Rajoy en aplicar unha reforma laboral agresiva, segundo a cualificación do ministro Guindos, non se aplica de momento á reforma da formación profesional, que de facerse suporía toda unha revolución social en España.

Que lle expuxo Alemaña ao Goberno e á patronal CEOE? Algo moi concreto: un ensino profesional teórico nun 30% e práctico nun 70%, como en Alemaña, cuxos porcentaxes son inversamente proporcionais aos españois. E cal é o problema? Pois que a CEOE négase a asumir o que fan os empresarios alemáns: pagar aos estudantes, que no caso alemán reciben uns 500 euros ao mes. Din os empresarios españois que non teñen diñeiro e que mellor que llo piden a Bruxelas. De todo isto sábese moi pouco porque ao poder non lle interesa que se coñezan estas cousas, aínda que xa hai plans concretos para desenvolver proxectos piloto en Madrid e Barcelona, nos que poderían implicarse ata 250.000 mozos.

Sería unha revolución só por iso? Non. Como se concluíu nun seminario internacional de economía que dirixiu o profesor Santiago Lago na illa da Toxa, tamén o sería porque se investirían as proporcións de alumnos universitarios. En Alemaña son maioría os mozos que estudan formación profesional, ao revés que en España. Claro que en Alemaña as súas empresas asumen como investimento rendible o financiamento das prácticas dos estudantes, mentres que o empresariado español, menos produtivo, ponse de perfil.

 

lunes 13 de febrero de 2012

Menos soldo e máis produtividade - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Os sindicatos reaccionaron co anuncio de mobilizacións ante unha reforma laboral que non só facilita os despedimentos, senón que abre paso a unha rebaixa xeral de soldos, tendo en conta que as empresas poderán modificar a contía salarial para gañar competitividade e terán capacidade para baixar a nómina aos empregados menos produtivos. En resumo: Rajoy permite pagar menos e despedir máis fácil e barato, e os sindicatos anuncian protestas para o 19 de febreiro, á espera de negociar.

É verdade que aquí había mellores indemnizacións por despedimento que noutros países da Unión Europea? Si o é, en xeral. Pero en ningún outro país hai tantos despedimentos nin tanta economía mergullada. Méndez di que o Goberno de Rajoy actúa coma se España fose un país intervido. Parece que o líder uxetista aínda o dubida, pero pouca marxe hai para a dubitación: existe unha axenda alemá para España que Zapatero cumpría en plan remolón e que Rajoy executa como alumno aplicado. Traducido en termos de salarios, estes tenderán a vincularse cada vez máis á produtividade, desligándose da inflación.

En crises anteriores fixéronse depreciacións para reactivar a economía mediante unha maior capacidade exportadora, capaz de revitalizar o emprego e o consumo interno. Como isto agora co euro non é posible, a 'depreciación' faise recorrendo a outro tipo de axustes, que terminan afectando aos salarios e ao gasto público. A reforma laboral é unha parte máis da depreciación interna: servirá para reducir os salarios e as indemnizacións, sen que xa estea tan claro o estímulo á creación de postos de traballo.

Non nos enganemos: o problema económico e laboral de España é de crecemento, competitividade e produtividade. Quedámonos sen a construción e non sabemos que facer para suplir ese tremendo baleiro. Coas mesmas normas laborais que están cambiando fixéronse milagres económicos con gobernos de distinto signo e retos diferentes (recesións, reconversións, adhesión á CEE, etcétera) e con esas mesmas normas hai taxas de paro similares ás europeas en Euskadi ou Navarra fronte a inaceptables niveis de desemprego de Andalucía ou Estremadura. A reforma laboral axudará aos empresarios pero por si soa non devolverá o crecemento e o emprego.

 

lunes 6 de febrero de 2012

Perde Zapatero, gana Felipe - José Luís Gómez

A pesar da súa estrepitosa derrota electoral o 20-N, o PSOE reaccionou con serenidade e non quixo entregarse a ningunha revolución, senón máis ben ao espírito dos oitenta, a década dos éxitos de Felipe González.

A nova executiva do PSOE, cun apoio do 80%, permite ver case un calco do equipo electoral de Alfredo Pérez Rubalcaba, con algunhas concesións aos seguidores de Carme Chacón, quen se quedou fóra da executiva e da dirección do grupo parlamentario. Todo bastante previsible, unha vez que perdeu "Zapatero con saias", segundo a expresión de Rodríguez Ibarra, e que, no fondo, gañou Felipe González, un dos mentores de Rubalcaba. Elena Valenciano será a persoa de confianza do flamante líder socialista, como 'número dous', e na presidencia estará de novo un andaluz, xa que José Antonio Griñán colle a substitución de Manuel Chaves. A Rubalcaba seguramente que non lle fai moita graza ter nese posto a Griñán, que non lle apoiou, pero tampouco lle quitará o soño, xa que sabe que a presidencia do PSOE está nunha vía que non leva a ningunha parte.

Os catro socialistas que van afrontar eleccións proximamente estarán todos eles na executiva, empezando por José Antonio Griñán e Javier Fernández, que competirán en Andalucía e Asturias o mes que vén, e terminando por Patxi López e Pachi Vázquez, que serán os seguintes en ter eleccións en Euskadi e Galicia, xa en marzo 2013, salvo que haxa adiantos que tampouco hai que descartar. Eduardo Madina, que soa como home de futuro no PSOE, tamén forma parte do equipo de Rubalcaba, no que Oscar López será secretario de Organización e, en consecuencia, o 'número tres'.

O PSOE xa ten, xa que logo, líder e equipo de dirección en Ferraz e no Congreso, e o tempo dirá que sucede co seu cartel electoral nas xenerais de 2015. De entrada sábese que os simpatizantes poderán votar o candidato do PSOE á presidencia do Goberno, o cal soa ben se nota a influencia do socialismo francés-, aínda que chirría un pouco con que os militantes socialistas non poidan elixir directamente ao seu secretario xeral, suxeito ao criterio dun milleiro de delegados nun partido cun cuarto de millón de militantes.

domingo 5 de febrero de 2012

O apurado triunfo de Rubalcaba - José Luís Gómez

José Luís Gómez

Alfredo Pérez Rubalcaba, cun proxecto interxeracional e para as clases medias, foi elixido secretario xeral do PSOE por unha marxe estreita: apenas vinte votos de diferenza, suficientes en todo caso para derrotar a unha emerxente do partido, a exministra Carme Chacón, que tamén tiña a triste honra de ser a primeira candidata socialista en perder o primeiro posto nunhas lexislativas en Cataluña. Nun congreso con 956 delegados, dos que votaron todos menos un, gañou a chamada oferta de experiencia ante a travesía do deserto (Rubalcaba, con 487 votos) fronte a outra oferta máis nova como opción para o futuro (Chacón, con 465 votos), e fíxoo coa bandeira do laicismo, do feminismo e dos dereitos sociais, mirando a Europa nos asuntos económicos. Carme Chacón, que foi medrando nas últimas semanas, obtivo un bo resultado, pero insuficiente.

A elección do novo secretario xeral do PSOE, que ten 60 anos, é decisiva para este partido pero tamén é importante para o conxunto da sociedade española, xa que esta forza política garante agora a alternancia democrática, tras ser o partido que gobernou durante máis anos este país en democracia. Mesmo tras un desastre como a das últimas eleccións xerais con Rubalcaba de candidato, o PSOE conserva sete millóns de votantes, animados por un cuarto de millón de militantes socialistas. Trátase, xa que logo, dunha elección vital para o partido pero, como advirte Josep Ramoneda, tamén para o equilibrio do sistema político, escorado á dereita.

Entre os deberes de Rubalcaba estará reorganizar o partido, sanear as súas contas e renovar de xeito paulatino as distintas federacións territoriais, ata conseguir dotarse dun programa e uns cadros capaces de recuperar os votos de 4,3 millóns de antigos electores que o 20-N optaron por outros partidos ou non acudiron a votar. E, obviamente, sen perder nada do pouco que lle queda. A última mensaxe de Zapatero como secretario xeral saínte foi clara: todos detrás de quen teña o novo liderado do partido. A primeira mensaxe do novo líder, tamén: en pé como un partido forte, suponse que unido, para o que será un bo termómetro coñecer este domingo a formación da nova executiva socialista. Sobre o que pase co candidato socialista en 2015, xa se verá. Medido en termos políticos, falta unha eternidade.

 

 martes 24 de enero de 2012

A QUE XOGAN OS BANCOS? - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

Recentemente, os bancos europeos tomaron prestados 500.000 millóns de euros do BCE ao 1% de interese anual, a devolver en tres anos. Que pode facer un banco co seu diñeiro fresco? Investirao en débeda española e/ou doutros países periféricos que pagan seis, sete ou ata máis veces que ese 1% ao que recibiron o préstamo do BCE? Moita xente cre que si, pero non está tan claro que o fagan todos; de feito, hai bancos que invisten en débeda alemá, que non só non remunera os seus bonos, senón que cobra por vendelos. Ten iso sentido? Hai exemplos que así o indican.

Primeira hipótese: Sobre o papel, un banco podería conceder, por exemplo, 50 millóns de euros en créditos a empresas, poñamos ao 7% por ano: en 3 anos obtería 10,5 millóns, pero co risco dunha morosidade alta (7%), é dicir, que podería non cobrar 3,5 millóns, co cal o seu beneficio reduciríase a 7 millóns de euros. Segundo suposto: Con ese diñeiro do BCE, un banco podería comprar 50 millóns de débeda de países con curmá de risco alta (5% a tres anos vista), de modo que en tres anos gañaría 7,5 millóns, co risco pouco probable dunha quita do 10%. No peor dos casos, o beneficio do banco sería de 2,5 millóns, e no mellor, de 7,5 millóns. E terceira hipótese: O banco en cuestión tamén pode comprar 50 millóns de débeda alemá (-1% por ano), de modo que en 3 anos perdería -1,5 millóns de euros. Pero como esta débeda é sempre vendible no mercado secundario, onde os intereses están máis ben na contorna do 1%, o banco tería un colchón para conseguir liquidez en calquera momento, á espera de dar máis créditos ás empresas, comprar débeda pública máis rendible ou esperar a chegada dos eurobonos, se é que algún día se poñen en marcha. Pero a perda do banco no peor dos casos sería de só 1,5 millóns.

O xogo dos bancos hoxe en día parece que non é conseguir a máxima rendibilidade a curto prazo, senón investir o seu diñeiro de tal xeito que se deixen as portas abertas para cambiar de estratexia cando a ocasión o requira. De momento, o diñeiro que vai a Alemaña é máis ben un diñeiro que os bancos queren aparcar con total seguridade, á espera de novos escenarios. En realidade, tampouco é tanto, porque nas poxas de débeda alemá nunca se cobren as necesidades ao 100%, mentres que nas poxas meridionais moitas veces excédese o nivel de 200%, o cal é lóxico tendo en conta a súa alta rendibilidade, aínda que entrañen maior risco.

 

lunes 23 de enero de 2012

A DÉBEDA ESPAÑOLA E A ALEMANÁ - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

José Luís Gómez

No mundo de hoxe, hai noticias financeiras que aparentemente resultan tan rechamantes como contraditorias. Un exemplo: por que un investidor perde diñeiro comprando bonos alemáns tendo rendibilidades do 6% se adquire bonos españois? Podería pensarse que España está tan mal que hai riscos de falta de pagamento para os investidores que desaproveitan ese alto interese e terminan soportando un interese negativo cada vez que adquiren bonos alemáns. E de feito hai xente que escribe esas cousas, pero a realidade non é tan apocalíptica.

Vexamos unha posible explicación. No mundo hai moitas compañías de seguros, fondos de pensións, bancos, caixas, fondos soberanos, seguridades sociais, bancos centrais e fundacións que só poden comprar e ter en carteira activos cun rating por encima de certo nivel, por exemplo AA+. E dado que estes actores dos mercados moven cifras astronómicas son os que marcan a tendencia. É máis, normalmente os consellos de administración que mandatan a ese tipo de xestores fixan uns criterios moi estritos: por exemplo, só renda fixa pública en euros e dólares, rating mínimo AA+, prazo máximo de 3 anos, cupóns anuais, depósitos en certo tipo de entidades, liquidez máxima en 7 días, etcétera. E eses requisitos xa os cumpren contados emisores.

Un caso real: fai poucos meses fíxose público que o fondo soberano noruegués, o segundo maior do mundo, non podía investir en débeda española por cuestións de rating, e algo parecido pasou coa Seguridade Social rusa. Por iso mesmo, no momento que venderon a súa carteira de débeda española caeu o seu prezo e subiu a rendibilidade. Seguinte paso: eses fondos teñen que investir en algo e caen na débeda alemá. Por que alemá e non luxemburguesa, por pór un exemplo? Porque aínda que Luxemburgo é tan sólido ou máis que Alemaña, a liquidez do seu mercado é moito menor e podería darse a circunstancia de que se quixesen saír do investimento tardasen dous meses, co risco que iso leva. Consecuentemente, cando esas masas de diñeiro compran débeda alemá, aumenta o seu prezo e por iso cae a rendibilidade ata que en determinados momentos vólvese próxima a cero ou negativa. Todo isto funciona máis ou menos así, pero o mercado nunca deixa de sorprender.

 

lunes 16 de enero de 2012

ASUSTA O FEDERALISMO? - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

José Juan González Encinar, un cualificado analista do federalismo xa falecido, tívoo sempre claro: a Constitución de 1978 puxo as vimbias e o cesto da organización territorial de Estado foise facendo despois, de forma gradual, coa aprobación dos distintos estatutos de autonomía. Pero unha vez estes aprobados, a forma de organización territorial do Estado español resultou ser substancialmente idéntica á de calquera outro Estado federal. Con todo, algo falla cando neste país o Goberno exponse como verificar a tempo o cumprimento do compromiso de déficit autonómico --sinal de que non o ten claro-- ou cando a Oposición fai esforzos para construír unha soa voz en clave española, camiño do seu congreso federal.

Un partido nacional, como dixo Rubalcaba, que vertebre España e diga o mesmo en todas partes? Un congreso federal? Un partido que diga o mesmo en toda España pero con acentos distintos en cada parte, como matizou Carme Chacón? Vendo a uns e a outros dá a impresión de que volvemos atrás, cando todo debería está xa claro: España é un Estado tan federal como calquera outro dos Estados federais que hoxe existen no mundo. A diferenza, como diría o ex presidente catalán Pasqual Maragall, estriba en que aínda non lle chamamos así.

Debates como o do control do déficit autonómico no Goberno do PP ou o da voz común no PSOE proban ata que punto España é diferente de Alemaña, un xenuíno país federal onde a conservadora Angela Merkel sabe manexar o Consello de Estabilidade cando Bremen, Berlín, Sarre ou Schleswig-Holstein vánselle da man, que algo xa se lle foron, ou onde o socialdemócrata Sigmar Gabriel xa ten bastante con facer esquecer ás súas bases as custosas reformas sociolaborais do chanceler Gerhard Schröder como para porse a debater sobre voces únicas ou con acento. Asusta o federalismo a quen se definen como federais? En España parece que si, en Alemaña, non.

Por curioso que pareza, PP e PSOE teñen máis coherencia no seu aliñamento exterior, en torno ao eixo franco-alemán, que nas súas definicións internas, onde a xeometría das súas alianzas con forzas nacionalistas é tan variable como de conveniencia conxuntural. O PSOE esquécese ás veces de que os seus maiores éxitos electorais coincidiron co seu maior acento federal e o PP adoita demonizar na Oposición pactos que asume sen despeitearse cando goberna. Falta definición e claridade.

 

FRAGA, DE LA DICTADURA A LA DEMOCRACIA - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

José Luis Gómez

Manuel Fraga retornó a Galicia en el 90 aún con tufillo de españolista de banderita y tirantes de la simbología franquista, pero pronto se hizo 'galego coma ti' y, lo que fue más importante, un galleguista practicante. Como presidente de la Xunta, Fraga demostró durante cuatro legislaturas su imbatibilidad electoral, arrinconó a la oposición socialista y nacionalista y sobrevivió a todos los avatares del PP, el partido que refundó tras impulsar la vieja AP. Poco después de la catástrofe del Prestige perdió la mayoría absoluta en 2005 y preparó su despedida sin ninguna prisa.

El don Manuel de Galicia (1990-2005) que dejó atrás al Fraga Iribarne de la dictadura de Franco, a la que sirvió como ministro y embajador, no llegó a ser un nacionalista gallego, ni siquiera moderado, pero tampoco fue un jacobino o un autonomista descafeinado. Digamos que tuvo sus propias ideas, la más conocida de todas 'su' administración única, con la que propuso que sólo una administración pueda ejercer cada competencia.

Fue un político atípico y cuando habló del modelo de Estado, a menudo se le escuchó más en Madrid o en Barcelona que en Galicia. Era, sin duda, otro buen termómetro de su salud como catedrático de Derecho Político y como presidente de la Xunta, partiendo de que se mantuvo dentro de la Constitución, con su habitual lealtad al Estado --el mismo que dicen que le cabía en la cabeza-- y a la Carta Magna, de la que fue redactor cualificado.

En su recta final en la política, Fraga no sólo hizo una sucesión, la suya, sino que escribió cómo hacer una reforma constitucional sin incurrir en otro proceso constituyente. Tuvo ideas propias para el Senado, la Conferencia de Presidentes, las relaciones con Bruselas... y se sintió libre. A sus 89 años, se nos fue un político controvertido, capaz de servir a la dictadura y a la democracia, y uno de los gallegos más influyentes del siglo XX.

domingo 15 de enero de 2012

CON AUSTERIDADE NON CHEGA - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

José Luis Gómez

O duro golpe de Standard & Poor's a nove países do euro, con rebaixas de dous chanzos a España, Italia, Portugal e Chipre, arrastra a Francia e Austria, que perden a máxima cualificación, e sitúa a solvencia española ao nivel da polaca e por detrás da de países como Chile ou a República Checa.

O problema para esta influente axencia vai máis aló dos desequilibrios fiscais na periferia da eurozona e esténdese aos crecentes desequilibrios exteriores e as diverxencias en competitividade entre o núcleo de unión monetaria e países como España. Por iso advirte de que un proceso de reformas baseado unicamente na austeridade fiscal ten o risco de provocar o seu propio fracaso, ao suscitar unha caída da demanda interna asociada á crecente preocupación dos consumidores polo emprego e a renda dispoñible. Traducido: o problema é máis de crecemento que de déficit e iso non se arranxa só con austeridade; fai falta recuperar a economía, exportar máis e, en definitiva, mellorar a balanza por conta corrente.

España segue camiño do que o profesor Robert Tornabell, autor do libro 'O día logo da crise', denomina un proceso de depreciación interna, pensando en recuperar produtividade e, a longo prazo, competitividade. Aínda sendo mala, pode ser a única solución, xa que España non pode devaluar o euro e saír da moeda común suporía non poder financiar a tremenda débeda pública e privada do país. A clave, como adoita reiterar o Nobel Paul Krugman, é que España agora non pode devaluar, o que conduce a outro tipo de depreciación, de maneira que moitas empresas axustan persoais, recortan salarios, reducen custos e ata baixan os prezos.

Tamén queda apelar ao optimismo histórico que, como explica o profesor Xavier Vence no seu último libro sobre a crise e a radicalización neoliberal, considera que a sociedade non poderá tolerar a destrución de todas as conquistas civilizadoras. É a súa receita fronte á completa submisión da vida privada e pública á volatilidade dos mercados, pero calquera sabe se xa basta cos seus bos desexos.

sábado 14 de enero de 2012

RUBALCABA O CHACÓN - JOSÉ LUÍS GÓMEZ

Alfredo P. Rubalcaba y Carme Chacón

Salvo sorpresas, só dous ex ministros de Zapatero presentaranse como candidatos a relevalo como secretario xeral do PSOE. Un deles é Alfredo Pérez Rubalcaba, tamén ex ministro de González, que parece levar vantaxe fronte a Carme Chacón, a outra candidata. Ambos acoden a un congreso federal convocado con menos marxe do habitual -apenas dous meses fronte ao medio ano de anteriores congresos- e en condicións políticas moi adversas: tanto polos malos resultados das últimas eleccións, como pola desorientación xeral do propio PSOE. Rubalcaba puxo cara á estrepitosa derrota do 20-N e Chacón, a uns pésimos resultados en Cataluña para o PSC, que nunca perdera unhas xerais fronte a CiU. "O único ao que non debe temer o PSOE é ao inmovilismo", dixo a socialista catalá ao presentar a súa candidatura desde Andalucía, a terra do seu pai.

Ideas? Poucas e moi similares: atopar matices vólvese tarefa de iniciados. Diferenzas? Máis de estilo que doutra cousa. Clave do resultado? Podería estar en quen demostra máis ganas e solidez para conducir o PSOE nestes tempos, o cal non é fácil.

Pérez Rubalcaba podería ser unha solución para saír do paso ata dentro de dous anos, con tempo por diante para ver como van as cousas e decidir entón se o PSOE debe ir con el a outras xenerais ou se convén que emerxa un novo líder, pero novo de verdade, tipo Madina, por exemplo.

Carme Chacón, vinte anos máis nova que Rubalcaba, vese xa con percorrido -"é hora de actuar e tomar decisións, non de buscar solucións de tránsito", di o seu escudeiro Francisco Caamaño-, aínda que necesita atopar máis apoios.

Rubalcaba parte cunha lixeira vantaxe sobre Chacón pero tamén arrincou así Bono fronte a Zapatero e terminou perdendo. Para Chacón será fundamental transformar o seu suxestivo aire renovador en sólido liderado político, e para Rubalcaba, demostrar que as súas habilidades como eterno número dous poden dar un número un con futuro. Hai partido.

miércoles 11 de enero de 2012

O PSOE VAI POUCO A POUCO - JOSÉ LUIS GÓMEZ

José Luis Gómez

Non o di a prensa de dereitas, senón a progresista: segundo El País, o PSOE atravesa non só unha das súas máis graves crises, senón ata ve perigar a súa propia existencia como organización capaz de vertebrar de forma crible a alternativa progresista en España. Ten a súa importancia esta interpretación xornalística, máxime cando o control que exercen os poderes políticos e económicos sobre os grandes grupos que concentran a maioría dos medios é cada vez máis sofisticado, ata en países onde hai prensa de tendencias que polo menos se libra da presión dalgunhas contornas de influencia, á conquista dun espazo propio de liberdade.

O PSOE atópase ante unha situación tan delicada que non caben experimentos con gasosa, senón solucións contrastadas. Hainas realmente? De entrada, parece que volve o discurso socialdemócrata e que España recupera o primeiro plano, de maneira que Rubalcaba é o abanderado da idea dun "partido nacional que vertebre España" e diga o mesmo "en todas partes", mentres Chacón asume o criterio de defender "o mesmo en toda España", apenas cun matiz catalanista: "en cada sitio co seu acento propio". Ambos se esquecen de que coa bandeira socialista e coa idea da España plural triunfaron en Cataluña, en Galicia e en España; outra cousa é que xestionasen mal as súas propias ideas en todas partes e perdesen o goberno en Cataluña, en Galicia e en España. Pero no canto de cambiar o seu xeito de xestionar España, parecen optar por cambiar a súa idea de fondo.

Con todo, quizá a principal novidade do PSOE estriba en que haberá primarias á francesa, abertas tamén aos simpatizantes, para designar ao candidato socialista a presidente do Goberno, que xa que logo pode non ser o secretario xeral. Moitos retos por diante e moi pouco tempo para facer tantos deberes nun partido que precisa ideas e líder para un país sociolóxicamente de centroesquerda que se quedou sen un proxecto político á súa altura.

 

lunes 9 de enero de 2012

DÍAZ PARDO CERTIFICOU O PAPEL DE “XORNAL” COMO CONTINUADOR DO `GALICIA´ DE VALENTÍN PAZ ANDRADE - JOSÉ LUIS GÓMEZ

José Luis Gómez

A prensa periódica foi desde os seus inicios o instrumento imprescindíbel da modernidade: foi quen de crear espazos públicos de debate que trascendesen o salón aristocrático ou o casino burgués: a sociedade dos coñecidos. Ten o mérito de difundir a cultura escrita máis alá das elites latinizadas, propiciando o ascenso de numerosas linguas vulgares, moitas delas sen cultivo escrito anterior. Por iso moitos estudosos sinalan que a aparición dos xornais debe ser considerada un factor decisivo na formación das identidades nacionais modernas, no sentido en que son capaces de crear un espazo imaxinario de intereses comúns. Alén disto, os diarios tamén desempeñaron un papel determinante na consolidación dos sistemas políticos democráticos.

Desde ‘Xornal de Galicia’, partimos da idea de Galicia como comunidade de intereses comúns e, ao mesmo tempo, recollendo o ideario da Xeración Nós, como célula de universalidade. Mesmo cando ‘Xornal’ xa non está, as súas ideas prevalecen; e máxime tendo en conta que Isaac Díaz Pardo, recentemente falecido, certificou nun dos seus últimos artigos o papel de ‘Xornal’ como continuador do ‘Galicia’ de Valentín Paz Andrade, tamén desaparecido.

Xusto na línea na que Isaac Díaz Pardo o situou, ‘Xornal de Galicia’ aspirou a crear ese espazo imaxinario de intereses comúns a todos os galegos e as galegas e a dinamizar o debate social e político desde o respecto e o diálogo. En liberdade.

Asumindo plenamente o legado histórico e cultural transmitido pola prensa periódica democrática, 'Xornal de Galicia' propuxo un novo xeito de facer xornalismo na nosa terra co obxectivo de crear un escenario de referencia para todos os galegos que trascendera o lugar de publicación do xornal: xa que logo, partimos da idea de Galicia como comunidade de intereses comúns e, ao mesmo tempo, recollendo o ideario da Xeración Nós, como célula de universalidade.

Fixémolo tamén sabendo que en Galicia hai perspectivas progresistas e galeguistas que quixemos proxectar no noso país sin desmerecer a ningunha outra corrente de opinión, pero cando menos en pé de igualdade con outras tendencias claramente dominantes noutros medios. Que Isaac Díaz Pardo bendecira e respaldara este traballo, poñendóo en valor xunto ao ‘Galicia’, proba que pagou a pena. Porque Díaz Pardo foi un gran pintor, editor, diseñador industrial e creador, pero tamén foi e será sempre a memoria democrática galega.

-->José Luis Gómez foi director fundador de 'Xornal de Galicia'.