Manuel Fraga - Francisco J. Bastida

Manuel Fraga Iribarne

Con el morren tres facianas  distintas e un só Fraga verdadeiro. O Fraga franquista, que nunca renunciou á ditadura nin renegou do seu paso por ela. O Fraga constitucionalista, capaz de encarreirar á dereita máis pertinaz cara á senda democrática e o Fraga populista, defensor da autonomía galega, amasador de maiorías absolutas combinando o barrete coa boina. Todo nel foi un exceso de vehemencia e de ímpeto irresistible, multiplicado pola súa gran capacidade de traballo. Un intelectual que, máis que ler, deglutía libros, ao extremo de que o gran xurista conservador Carl Schmitt dicía del –e perdoen a súa linguaxe-- que era como os cabalos, "tal cal o come, tal cal o caga", referíndose a que non dixería nin repousaba as súas lecturas. Esta controvertida personalidade de Fraga inspirou uns coñecidos versos:

Fai un tremendo ruído cando pensa
aínda que pensar, pensar, non pensa nada
e volve en maratón cada xornada
porque a nada sexa máis intensa.

Un político, D. Manuel, que propagou que España era diferente e que as liberdades había que exercelas dentro dunha orde sen liberdade. A ditadura foi tan brutal que unha persoa autoritaria como Fraga parecía ser unha fenda liberal, ao protagonizar unha mínima apertura en información e en turismo. Mentres montaba unha xigantesca campaña enxalzando os XXV anos de paz baixo Franco, é dicir, loa a unha ditadura sen adxetivos, impulsaba unha tímida liberdade de prensa, que, aínda que eliminaba a censura previa, sometía ao férreo control do ministro a información difundida. O seu lema podería ser a coñecida frase de Billy Wilder, "cando queira saber a súa opinión, xa lla darei" e, habería que engadir, "e si non, atéñase ás consecuencias".

Apuntouse ao postfranquismo de Arias Navarro como ministro da Gobernación, ou sexa, de Interior, onde deixou o seu impronta coa famoso expresión, "a rúa é miña", nun frustrado intento represivo de poñerlle portas a un campo que xa deixaba de pertencerlle.

Foi un político contraditorio, como Casimir Périer, que na súa vida, dacabalo entre os século XVIII e XIX, encarnou a resistencia á monarquía burguesa, pero á vez traballou cos doutrinarios. Dicíase del que estaba falto de sutileza e empaquetado, pero que tiña instinto. Segundo o historiador e amigo Guizot, era un burgués "que predicaba con tal violencia a orde que xamais se exhortou á desorde en términos máis vehementes" e que cando afirmaba a paz facíao en ton tan perentorio que "a política guerreira non falase doutra sorte".

Con todo, Fraga soubo adaptarse á democracia e colaborou activamente na transición política cara a unha España constitucional. Mérito seu é o ser pai da Constitución desde un partido cuxos dirixentes máis significativos renegaban da democracia e votaron en contra do texto constitucional. Igualmente a el débese que non haxa en España un partido de extrema dereita, porque os afines a estas ideas conviven no seo do Partido Popular, unha vez disolta a Alianza Popular, de composición netamente franquista. Tivo a grandeza de saber irse da dirección do partido, recoñecéndose un lastre para as expectativas electorais das súas correlixionarios, e refuxiouse na política galega.

Desde a Presidencia da Xunta de Galicia logrou redimirse do seu pasado, colleitando maiorías absolutas nun terreo propicio para o caciquismo, que aproveitou para impulsar entre gaitas, empanada, e pimentos de padrón unha imaxe nova de Galicia, tanto do seu turismo (Xacobeo) como da súa industria (Galicia calidade). Na súa última etapa emocionábase con facilidade; afloraban nel sentimentos que parecían crebarlle un carácter indómito. Cuestión de idade, máis que de ideas.

Morre con el unha parte da historia de España. O enterro non pode significar o seu esquecemento.